Дзень народнага адзінства і Магілёўшчына

Дзень народнага адзінства – гэта самае маладое дзяржаўнае свята ў Рэспубліцы Беларусь. Ён быў заснаваны ўказам прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 7 чэрвеня 2021 года № 206 і адзначаецца штогод 17 верасня.

Свята прымеркавана да гадавіны польскага паходу Чырвонай арміі, які пачаўся 17 верасня 1939 года, па выніках якога, у прыватнасці, тэрыторыя Заходняй Беларусь была далучана да Беларускай ССР.

29 кастрычніка 1939 года Народны сход Заходняй Беларусь зацвердзіў «Дэкларацыю Беларускага Народнага Сходу па пытанні аб уваходжанні Заходняй Беларусі ў склад Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі», у якой было надрукавана: «Прынята аднагалосна Беларускім Народным Сходам 29 кастрычніка 1939 г.

2 лістапада 1939 г. на пятай пазачарговай сесіі Вярхоўнай Рады СССР быў прыняты Закон СССР «Аб уключэнні Заходняй Беларусі ў склад Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік з уз’яднаннем яе з Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікай».

14 лістапада 1939 года трэцяя пазачарговая сесія Вярхоўнага Савета БССР пастанавіла: «Прыняць Заходнюю Беларусь у склад Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі і ўз’яднаць тым самым беларускі народ у адзінай Беларускай дзяржаве». У той жа дзень быў прыняты Закон БССР «Аб прыняцці Заходняй Беларусі ў склад Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі».

Гэтыя падзеі мелі водгук і для жыхароў горада Магілёва і Магілёўскай вобласці. Самым істотным наступствам далучэння Заходняй Беларусі стала адмова ад планаў перанесці сталіцу ў Магілёў.

Не менш прыкметным для жыхароў буйных гарадоў вобласці стала хваля бежанцаў грамадзян Польскай дзяржавы, перш за ўсё яўрэяў, якія ўцякалі ад наступлення фашыстаў, якія ўжо тады былі вядомы сваім антысемітызмам.

У дакументах архіўнага фонду аддзела перасялення пры Магілёўскім абласным выканаўчым камітэце ва ўстанове «Дзяржаўны архіў Магілёўскай вобласці» ёсць анкеты бежанцаў, якія пасяліліся ў г.Касцюковічы, Чавусах, Бабруйску і Магілёве.