Дакументальная выстава «Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. Пачатак» (Да 100-годдзя першага выпуску студэнтаў БДУ)

Апублікавана: 20 лютага 2025 г.

19 лютага 2025 года ў Нацыянальным архіве Рэспублікі Беларусь (далей – НАРБ) адкрылася дакументальная выстава «Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт. Пачатак» (Да 100-годдзя першага выпуску студэнтаў БДУ).

Гісторыя беларускай дзяржаўнасці непарыўна звязана з гісторыяй яе галоўнай ВНУ – Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. 1 лістапада 1921 г. на трох факультэтах БДУ – рабочым, медыцынскім і грамадскіх навук – пачаліся рэгулярныя заняткі для 1390 студэнтаў. У 1921-1922 гг. тут працавалі 14 прафесараў, 49 выкладчыкаў, 10 асістэнтаў, 5 лабарантаў і загадчыкаў кабінетаў. Праблем было шмат, у прыватнасці, даводзілася адмяняць заняткі, так як з-за вялікай колькасці студэнтаў у аўдыторыях (адначасова збіралася да 1500 студэнтаў), як адзначалася, «прафесара знемагаюць у літаральным сэнсе гэтага слова».

У лютым 1925 г. універсітэт выпусціў першых маладых спецыялістаў – 34 эканаміста і 26 юрыстаў.

У сваёй прамове на ўрачыстым сходзе рэктар Уладзімір Пічэта адзначыў: «Сёння Вы – героi дня. Уся працоўная Беларусь аглядае Вас i чакае Вас. Мы вельмi добра ведаем, што Вы гатовы дзеля новае працы ў гушчы працоўных i сялянскiх мас» – звяртаўся ён да ўчарашніх студэнтаў. Больш за палову першых выпускнікоў сумяшчалі вучобу з працай: на службе былі занятыя 33 чалавекі, існавалі дзякуючы прыватным ўрокаў – 9, з’яўляліся стыпендыятамі – 5, атрымлівалі дапамогу ад бацькоў (у большасці сваёй, вельмі сцiплую) – 9, зараблялі фізічнай працай (чорнарабочыя, вартаўніка) – 2, і іншае – 2.

Усяго за больш чым 100-гадовы перыяд існавання ў БДУ падрыхтавана больш за 200000 спецыялістаў, у тым ліку і вялікая колькасць замежнікаў. У ліку выпускнікоў вядомыя навукоўцы, акадэмікі, прафесары, лаўрэаты дзяржаўных прэмій СССР, БССР і Рэспублiкi Беларусь, менеджары вышэйшага звяна буйных кампаній. Са сцен БДУ выйшлі народныя паэты, заслужаныя дзеячы, прызёры Алімпійскіх гульняў.

На выставе прадстаўлены ўнікальныя сапраўдныя дакументы з архіўнага фонду «Беларускі ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга дзяржаўны ўніверсітэт»: Пастанова Прэзідыума ЦВК Беларускай ССР аб адкрыцці ў Мінску Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта; умовы і парадак прыёму ў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт; спісы студэнтаў 1 курса розных факультэтаў; спісы прафесараў і выкладчыкаў універсітэта; праграма курса па розных прадметах; загады рэктара БДУ і іншыя дакументы.

З прывітальным словам да гасцей і ўдзельнікаў выставы звярнуўся дырэктар НАРБ А.К.Дземянюк. Ён адзначыў важнасць захавання і папулярызацыі дакументаў па гісторыі.

У адкрыцці выставы прынялі ўдзел і выступілі прафесар БДУ, кандыдат гістарычных навук М.Ф.Шумейка і загадчык кафедры БДУ, кандыдат гістарычных навук А.А.Яноўскі.

Заг.аддзелам НАРБ М.А.Старасценка правяла экскурсію па выставе для ўсіх жадаючых.

1. Банэр выставы

2. Дырэктар НАРБ А.К.Дземянюк звярнуўся з прывітальным словам да ўдзельнікаў выставы

3. Кандыдат гістарычных навук, прафесар БДУ М.Ф.Шумейка выступае на адкрыцці дакументальнай выставы

4. Загадчык кафедры БДУ, кандыдат гістарычных навук А.А.Яноўскі на адкрыцці выставы

5. Загадчык аддзела НАРБ М.А.Старасценка знаёміць з архіўнымі дакументамі

6. Работнікі НАРБ знаёмяцца з дакументамі, прадстаўленымі на выставе

7. Работнікі НАРБ знаёмяцца з дакументамі, прадстаўленымі на выставе

8. Прафесар БДУ, кандыдат гістарычных навук М.Ф.Шумейка, загадчык кафедры БДУ, кандыдат гістарычных навук А.А.Яноўскі, дырэктар НАРБ А.К.Дземянюк і загадчык аддзела НАРБ М.А.Старасценка на адкрыцці выставы

9. Звесткі аб Беларускім дзяржаўным універсітэце, 01 снежня 1921 г., стар. 1

10. Звесткі аб Беларускім дзяржаўным універсітэце, 01 снежня 1921 г., стар. 2

11. Даклад аб Беларускім дзяржаўным універсітэце, 18 студзеня 1922 г.

12. Склад праўлення Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, 12 мая 1925 г.