У Маскве адбылася ХХV Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя «Дакументацыя ў інфармацыйным грамадстве: задачы архівазнаўства і дакументазнаўства ва ўмовах лічбавай эканомікі»
7 і 8 лістапада 2018 г. у Маскве адбылася ХХV Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя «Дакументацыя ў інфармацыйным грамадстве: задачы архівазнаўства і дакументазнаўства ва ўмовах лічбавай эканомікі». Канферэнцыя была арганізавана Еўраазіяцкім рэгіянальным аддзяленнем Міжнароднага савета архіваў (ЕВРАЗИКА), Федэральным архіўных агенцтвам Расіі (Расархіў), Усерасійскім навукова-даследчым інстытутам дакументазнаўства і архіўнай справы (УНДІДАС).
У працы канферэнцыі прынялі ўдзел прадстаўнікі Арменіі, Беларусі, Венгрыі, Германіі, Казахстана, Кітая, Кыргызстана, Малдовы, Расіі, Фінляндыі, Узбекістана, усяго больш за 200 чалавек.
Ад архіўнай сістэмы Беларусі ў працы канферэнцыі прынялі ўдзел кансультант аддзела справаводства і фарміравання Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь, Дэпартамента па архівах і справаводству Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь (Дэпартамент), галоўны дзяржаўны інспектар архіваў і справаводства Т. В. Століна, намеснік дырэктара Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь Я. А. Стуканава, дырэктар Беларускага навукова-даследчага інстытута дакументазнаўства і архіўнай справы А. Я. Рыбакоў.
З прывітальным словам да ўдзельнікаў канферэнцыі звярнуліся статс-сакратар – намеснік кіраўніка Федэральнага архіўнага агенцтва Расіі А. В. Навумаў, старшыня ЕВРАЗИКі дырэктар Нацыянальнага архіва Арменіі А. С. Вірабян, прэзідэнт Расійскага дзяржаўнага гуманітарнага універсітэта (РГГУ) Е. І. Півавар, рэферэнт Кіравання інфармацыйнага і дакументацыйнага забеспячэння Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі А. С. Сцяпанаў.
Прадстаўленыя даклады і выступленні былі прысвечаны пераважна двум асноўным тэмам: «Кіраванне дакументамі ва ўмовах лічбавай эканомікі» і «Роля архіваў у фарміраванні глабальнай інфармацыйнай прасторы». А. Я. Рыбакоў (член аргкамітэта) выступіў з дакладам «Ідэнтычнасць і аўтэнтычнасць электронных дакументаў» (пленарнае пасяджэнне), Т. В. Століна і нам. дырэктара Нацыянальнага архіва Беларусі Я. А. Стуканова – «Удзел Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь у фарміраванні Фонду лічбавых копій архіўных дакументаў». Усяго ў рамках пленарнага пасяджэння, панэльнай дыскусіі і круглых сталоў было заслухана ў агульнай складанасці больш за 60 дакладаў і паведамленняў.
Намеснік кіраўніка Росархіва А. В. Навумаў у сваім выступе адзначыў важнасць не толькі вырашэння праблем заканадаўчага рэгулявання стварэння і выкарыстання электронных дакументаў, але і паняційнага апарата, які ўжываецца ў гэтай сферы для таго, каб архівісты і IT-спецыялісты размаўлялі на адной мове. Важнай з’яўляецца таксама неабходнасць уніфікацыі патрабаванняў да розных сістэм электроннага дакументазвароту (СЭД), так як доўгі час пры распрацоўцы такіх сістэм галоўную ролю адыгрывалі IT-спецыялісты, якія не прымалі пад увагу заканадаўства ў сферы архіўнай справы і справаводства.
А. В. Навумаў таксама праінфармаваў калег аб выдадзеным распараджэнні Ўрада Расійскай Федэрацыі, згодна з якім плануецца будаўніцтва філіяла Дзяржаўнага архіва Расійскай Федэрацыі ў г. Обнінску, на плошчах якога плануецца размяшчаць дакументы як на папяровых, так і электронных носьбітах.
Важнасць вырашэння задач па захаванню дакументацыі ў электронным выглядзе ў доўгатэрміновай перспектыве адзначыў прэзідэнт РГГУ Е. І. Півавар. У якасці прыкладу страты дакументнай інфармацыі ён успомніў актыўна ўкараняемыя ў 1970-ых гг. аўтаматызаваныя сістэмы кіравання (АСК), заснаваныя на выкарыстанні перфакарт і перфастужак. Да цяперашняга часу запісаная на гэтых носьбітах інфармацыя, роўна як і самі носьбіты не захаваліся, размешчаная на іх дакументная інфармацыя страчана незваротна.
А. С. Сцяпанаў акрэсліў шырокі круг праблем, якія патрабуюць рашэння: неабходнасць распрацоўкі нарматыўнага і метадычнага забеспячэння, звязанага з пасведчаннем, доўгачасовым захоўваннем і знішчэннем электронных дакументаў, вызначэннем статусу электроннага дакумента, не падпісанага электроннай лічбавым подпісам (ЭЛП) у сістэмах даверанай дакументацыйнага-інфармацыйнага абмену (у тым ліку пры працы з зваротамі грамадзян і выкананні адміністрацыйных працэдур), вызначэннем статусу гібрыдных спраў і якія ўваходзяць у іх склад дакументаў ва ўмовах змешанага дакументазвароту і інш.
Дырэктар УНДІДАС Н.Н.Куняеў у дакладзе «Праблемы кіравання электроннымі дакументамі ва ўмовах лічбавай эканомікі і ролю УНДІДАС у іх вырашэнні» спыніўся на асноўных распрацоўках гэтага навуковага ўстановы ў адпаведнай сферы, меркаваных да завяршэння ў 2018 і наступных гадах: навуковы даклад «Дакументазнаўчыя і архівазнаўчыя аспекты праблемы электронных дакументаў», новыя Правілы арганізацыі захоўвання, камплектавання, уліку і выкарыстання дакументаў Архіўнага фонду Расійскай Федэрацыі і іншых архіўных дакументаў у органах дзяржаўнай улады, органах мясцовага самакіравання і арганізацыях», новы пералік тыпавых кіраўніцкіх дакументаў з указаннем тэрмінаў захоўвання, тыпавыя функцыянальныя патрабаванні ў СЭД, стандарты серыі ІСО 30300 і інш.
Намеснік начальніка чацвёртага аддзела Навукова-даследчага інстытута архівазнаўства КНР Чжан Щуся ў дакладзе «Даследаванні пры здачы ў архіў электронных дакументаў, якія ствараюцца ў рамках міжведамаснага ўзгаднення ў сетцы электроннага ўрада» адзначыў, што для захоўвання электронных дакументаў у архіве кітайскімі архівістамі абраны фармат XML. У сувязі з гэтым узнікаюць наступныя пытанні: ці трэба уніфікаваць фармат для архіўнага захоўвання электронных дакументаў; ці трэба ўсе паступаючыя ў архіў файлы канвертаваць у фармат XML; хто будзе несці адказнасць у выпадку выяўлення неадпаведнасцяў у дакументах?
Дырэктар філіяла Нацыянальнага архіва Фінляндыі ў г. Турку Вялі-Маці Пусінен у дакладзе «Актуальныя напрамкі дзейнасці Нацыянальнага архіва Фінляндыі» праінфармаваў калег аб тым, што ў 2019 годзе замест цяпер дзеючага Закона аб архівах 1994 года плануецца прыняць новы Закон аб кіраванні інфармацыяй. Закон дапускае «скрынінг» аналагавых дакументаў, што дазволіць пазбегнуць будаўніцтва новых будынкаў для іх захоўвання. Па папярэдніх падліках алічбоўцы можа быць падвергнута да 80-90% новых матэрыялаў, якія перадаюцца ў дзяржаўныя архівы, пасля чаго іх папяровыя арыгіналы могуць быць знішчаныя. Знішчэнне дазваляецца ў тым выпадку, калі аўтэнтычнасць і цэласнасць алічбаваных дакументаў не падвяргаецца рызыцы, а таксама забяспечваецца іх доказная сіла. Масавую алічбоўку мяркуецца правесці ў 2020-2030-х гг.
Разам з тым, у працэсе нефармальнага абмеркавання гэтага пытання з удзелам начальніка напрамкаў па развіцці і сувязях з Расіяй і краінамі былога СССР, кіраўніка праекта па мікрафільмаванні Нацыянальнага архіва Фінляндыі Дз. Фралова, было высветлена, што новы закон прадугледжвае адпаведныя працэдуры толькі ў дачыненні да дакументаў, якія не маюць навукова-гістарычнай каштоўнасці. Менавіта дакументы, якія маюць навукова-гістарычную каштоўнасць, падлягаюць прыёму на пастаяннае захоўванне ў дзяржаўныя архівы Рэспублікі Беларусь, у адрозненне ад Фінляндскай Рэспублікі, архівы якой прымаюць на захоўванне ўвесь комплекс утворанай у дзейнасці крыніц камплектавання дакументацыі, у тым ліку дакументы часовага захоўвання. У 2019 годзе фінскія архівісты плануюць распрацаваць крытэрыі вызначэння навукова-гістарычнай каштоўнасці дакументаў. У Беларусі такія крытэрыі даўно распрацаваны, замацаваны ў нарматыўных прававых актах і прымяняюцца на стадыі адбору дакументаў для перадачы на захоўванне ў архіў арганізацыі і ў далейшым – на захоўванне ў дзяржаўны архіў.
Пытанні ўзаемадзеяння архівістаў і спецыялістаў у сферы IT, адзінага разумення імі прафесійнай тэрміналогіі востра прагучалі ў дакладзе начальніка Дзяржаўнай архіўнай службы кіравання дакументацыяй і архівамі Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі. У дзеючым у гэтай рэспубліцы заканадаўстве замацавана тэхнічнае разуменне электроннага дакумента, у той час як задачы па нарматыўна-метадычным забеспячэнні дакументацыйнага забеспячэння кіравання і архіўнай справы ускладзены на архіўную службу, што стварае невырашальную калізію.
У дакладах дырэктара Расійскага дзяржаўнага архіва навукова-тэхнічнай дакументацыі М. А. Уласавай “Архівы ў эпоху лічбавай трансфармацыі: стан і перспектывы развіцця” і кіраўніка партнёра групы кампаній “ТЭЛОС АРХІЎ”, сябра Грамадскага савета пры Росархіве А. В. Рыкава “Кіраванне дакументамі ва ўмовах лічбавай эканомікі: ці гатовая Расея да “тэктанічнага зруху”” ўвага была звернута на спецыфічныя электронныя дакументы, якія не валодаюць прыкметамі афіцыйных дакументаў (онлайн прэзентацыі дзяржаўных органаў, пасты ў сацыяльных сетках, электронная перапіска, відэаролікі ў Youtube, створаныя асобамі, дакументы якіх паступаюць на захоўванне ў дзяржаўныя архівы, і да т. п.). Гэтыя дакументы не заўсёды падпісваюцца кваліфікаваным электронным подпісам, а часам і зусім не маюць ніякіх подпісаў і іншых атрыбутаў афіцыйных дакументаў. Аднак, з пункту гледжання дакладчыкаў, яны маюць не меншую, а часам і большую навукова-гістарычную каштоўнасць, чым афіцыйныя дакументы, якія прымаюцца на пастаяннае захоўванне ў архівы, так як больш поўна адлюстроўваюць важныя бакі сацыяльна-эканамічнага і грамадскага жыцця. Гэта ставіць перад архівістамі задачу перагляду і ўдакладнення прафесійнай тэрміналогіі, выпрацоўкі пазіцыі ў дачыненні да адпаведнай дакументаванай інфармацыі.
Нам. дырэктара УНДІДАС Е. А. Раманава ў дакладзе «Праблемы нарматыўнага прававога рэгулявання працы дзяржаўных архіваў з электроннымі дакументамі» звярнула ўвагу на тэрміналагічныя праблемы, звязаныя з распрацоўкай нарматыўных актаў па арганізацыі захоўвання электронных дакументаў у Расіі. У прыватнасці, яны заключаюцца ў адрозным разуменні паняцця «электронны дакумент» у справаводстве і архіўным справе (у першым выпадку – кіраўнічая дакументацыя, у другім – кіраўнічая, навукова-тэхнічная, аўдыёвізуальная і іншая дакументацыя, прадстаўленая ў электронным выглядзе), спецыфічнасці паняццяў «копія» і «дублікат» ў дачыненні да электронных дакументаў і інш. У сувязі з хуткім змяненнем носьбітаў і фарматаў Е. А. Раманава вылучыла вельмі спрэчнае меркаванне аб немэтазгоднасці замацавання патрабаванняў да іх у нарматыўных актах па арганізацыі захоўвання электронных дакументаў. Таксама яна праінфармавала аб прызнанні ў якасці адзінкі захоўвання ў архіве электроннага справы, пры арганізацыі ўліку якога мэтазгодна прымаць пад увагу аб’ём інфармацыі.
Дырэктар Дэпартамента архіўнай справы і дакументацыі Міністэрства культуры і спорту Рэспублікі Казахстан А. Х. Мустафін праінфармаваў калег аб тым, што ў Казахстане распрацаваны адзіныя для ўсіх арганізацый Правілы дакументавання, кіравання дакументацыяй, уліку і выкарыстання дакументаў, якія распаўсюджваюцца як на папяровыя, так і электронныя дакументы. Распрацавана адзіная для ўсіх ведамстваў сістэма перадачы дакументаў з СЭД у архіў электронных дакументаў (па вопісах). Да 2020 года плануецца завяршыць стварэнне адзінага архіва электронных дакументаў, што дазволіць замкнуць іх поўны жыццёвы цыкл – ад стварэння да перадачы ў архіў і арганізацыі архіўнага захоўвання.
Навуковы супрацоўнік другога аддзела КНІІА Ду Ліньлінь свой даклад прысвяціла выкарыстанню штампа часу ў архіўным справе («Даследаванне па ўжыванні таймстампа для забеспячэння надзейнасці электроннай дакументацыі»). Згодна з законам КНР «Аб электронным подпісе» крытэрыямі дакладнасці электронных дакументаў з’яўляюцца эфектыўны доступ да інфармацыі і забеспячэнне захаванасці і сапраўднасці зместу гэтых дакументаў з моманту стварэння. Дакладнасць дасягаецца за кошт прававога забеспячэння, арганізацыі кіравання і тэхнічнага забеспячэння. Адным са сродкаў забеспячэння дакладнасці з’яўляецца штамп часу (як і ў выпадку з ЭЛП выкарыстоўваецца хэш-код), які ўжо актыўна ўжываецца, напрыклад, у фінансавай галіны і аўтарскім праве (за апошнія 10 гадоў выдадзена больш за 500 млн. такіх штампаў). У архіўным справе першае прымяненне штампа часу для кантролю кіравання электроннымі дакументамі і працэдуры перадачы ў архіў было зафіксавана ў 2015 г. Галоўнай праблемай тут з’яўляецца пошук надзейнага пастаўшчыка, у сувязі з чым КНІІА самастойна пачаў фармаваць прадастаўленне такіх паслуг. Адзін асобнік штампа застаецца ў КНІІА, другі перадаецца назад у рэгіянальны (дзяржаўны) архіў. КНІІА валодае серверам і неабходнымі апаратнымі прыладамі для фарміравання штампа. Устанавіць дакладна, ці ўжываецца дадзеная тэхналогія па адносінах да першапачаткова створаных электронных дакументаў альбо па адносінах да лічбавых копій папяровых архіўных дакументаў, не ўдалося.
Дацэнт кафедры гісторыі дзяржаўных устаноў і грамадскіх арганізацый РГГУ Л. Н.Варламава свой даклад «Дзяржаўная сістэма кіравання дакументамі: капрыз ці неабходнасць часу?» прысвяціла пытанню неабходнасці стварэння ў Расіі адзінай сістэмы кіравання дакументамі, аналагічнай савецкім ЕГСД і ГСДОУ, і распрацоўкі адпаведнай канцэпцыі. У якасці першага кроку ў гэтым кірунку яна назвала новыя Правілы арганізацыі захоўвання, камплектавання, уліку і выкарыстання дакументаў, якія будуць распаўсюджвацца на ўсе дзяржаўныя арганізацыі, а не толькі на федэральныя органы выканаўчай улады. Ва ўмовах лічбавай эканомікі важным яна назвала таксама ўключэнне ў прафесійныя адукацыйныя стандарты па падрыхтоўцы спецыялістаў у сферы IT спецыяльных дысцыплін, прысвечаных тэхналогіі ДОУ.
Як заўсёды праблемным і нетрывіяльным атрымаўся даклад вядучага эксперта па кіраванні дакументацыяй кампаніі «Электронныя офісныя сістэмы» Н.А.Храмцоўскай «Заканадаўчыя ініцыятывы ў рамках лічбавай эканомікі». Перш за ўсё, яна праінфармавала калег аб дзейнасці рабочай групы ў Сколкава, якой падрыхтаваны праект змяненняў у закон «Аб інфармацыі». Падрыхтаваны спецыялістамі ў сферы IT праект прадугледжвае магчымасць сканавання папяровых дакументаў па ўсталяваных правілах з наступным знішчэннем папяровых асобнікаў часовага захоўвання. Праект таксама прадугледжвае магчымасць міграцыі і канверсіі электронных дакументаў. Традыцыйна складаным у дзейнасці рабочай групы апынулася пытанне тэрміналогіі і наступстваў яе замацавання ў нарматыўных актах і прымянення на практыцы. З улікам таго, што закон забараняе знішчэнне дакументаў Архіўнага фонду, распрацоўшчыкамі праекта прапанавана абыйсці гэтую забарону шляхам дазволу знішчэння інфармацыі. Такі падыход не прымальны для кіраўнікоў дакументацыяй і архівістаў, якія ўваходзяць у склад рабочай групы, у сувязі з чым праца над праектам пакуль абмяжоўваецца пераважна «тэрміналагічнымі баталіямі».
Рэвалюцыйнымі назвала Н.А.Храмцоўская прапановы Мінпрацы Расіі ў частцы, якая тычыцца арганізацыі кадравага дакументазвароту. Рабочая група гэтага дзяржаўнага органа прызнала надмернасць кадравага дакументазвароту, прапанавала перавесці працоўную кніжку работніка ў электронны выгляд і перайсці да арганізацыі электроннага нагляду за выкананнем працоўнага заканадаўства. Падрыхтаваны змяненні ў Працоўны кодэкс – з 1 студзеня 2020 г. звесткі аб працоўнай дзейнасці работніка будуць збірацца ў Пенсійным фондзе Расіі і перадавацца туды наймальнікамі ў рэжыме онлайн (на наступны дзень пасля наступлення адпаведнай падзеі). Урадам дадзена даручэнне Мінпрацы распрацаваць форму прадастаўлення звестак аб работніку. У Пенсійным фондзе ўсе кадравыя дакументы будуць захоўвацца на працягу жыцця работніка, у арганізацыях іх стварэння – на працягу 3 гадоў пасля звальнення работніка (дадзеная норма будзе распаўсюджвацца толькі на дакументы, створаныя пасля ўвядзення адпаведных змяненняў у дзеянне). Папяровыя працоўныя кніжкі плануецца раздаць работнікам у якасці памятных сувеніраў.
Аналіз прагучаўшых на канферэнцыі дакладаў прадстаўнікоў краін-удзельніц і праведзеных дыскусій дазволіў зрабіць наступныя асноўныя высновы:
1. Ва ўмовах лічбавай эканомікі адной з найважнейшых і першачарговых з’яўляецца задача ўніфікацыі тэрміналагічнага апарата, які ўжываецца ў сферы электроннага дакументазвароту і архіўнага захоўвання дакументаў у электронным выглядзе, адназначнасць разумення паняццяў дакументазнаўцамі і архівістамі, з аднаго боку, і IT-спецыялістамі, з другога. Неадназначнасць разумення тэрмінаў, замацаваных у нарматыўных прававых актах, непазбежна прывядзе да супярэчнасцяў пры прымяненні нормаў на практыцы і непрадказальных наступстваў, у тым ліку да страты дакументаў, якія маюць вечную навукова-гістарычную каштоўнасць. Кіраўнікі дакументацыяй і архівісты павінны актыўна ўдзельнічаць у распрацоўцы нарматыўных прававых актаў у сферы інфармацыйна-дакументацыйнага абмену, ставіць задачы перад спецыялістамі ў сферы IT пры распрацоўцы імі праграмнага забеспячэння адпаведных інфармацыйных сістэм. Мэтазгодным уяўляецца таксама ўключэнне ў адукацыйныя праграмы падрыхтоўкі IT-спецыялістаў спецыяльных курсаў па тэхналогіі ДОУ.
2. З пункту гледжання перспектыў арганізацыі архіўнага захоўвання электронных дакументаў актуальнай задачай з’яўляецца ўніфікацыя патрабаванняў да ведамасным СЭД, якія павінны ўлічваць патрабаванні заканадаўства ў сферы архіўнай справы і справаводства. У гэтым кантэксце падыход беларускіх архівістаў, які прадугледжвае ўключэнне асноўных функцыянальных патрабаванняў да ВСЭД у праект Правілаў працы з дакументамі ў электронным выглядзе ў дзяржаўных органах, іншых арганізацыях, уяўляецца апраўданым.
3. Нарматыўна-метадычнага вырашэння патрабуе пытанне размеркавання адказнасці ў выпадку выяўлення разыходжанняў пры міграцыі і канвертавання дакументаў, якія перадаюцца або перададзеных на захоўванне ў архіў, а таксама вызначэння статусу такіх дакументаў. У гэтым кантэксце бачыцца мэтазгодным разгляд пытання аб увядзенні ў нарматыўна-метадычную базу паняццяў ідэнтычнасці і аўтэнтычнасць асобнікаў дакумента, у тым ліку пры стварэнні электронных копій папяровых дакументаў (сканаў). З улікам захавання ў сярэднетэрміновай перспектыве змешанага дакументазвароту важнай бачыцца таксама задача вызначэння статусу сканаў папяровых дакументаў, створаных у арганізацыях пры фарміраванні гібрыдных спраў.
4. Замежны вопыт паказвае, што дакументы, якія маюць навукова-гістарычную каштоўнасць павінны захоўвацца на тых носьбітах, на якіх былі першапачаткова створаны. У дачыненні да такіх дакументаў на папяровым носьбіце стварэнне лічбавых копій (сканаў) магчыма толькі ў мэтах забеспячэння аператыўнага іх выкарыстання (фонду карыстання) і забеспячэння захаванасці папяровых арыгіналаў, то бок алічбоўка каштоўных папяровых дакументаў не павінна суправаджацца іх знішчэннем.
Алічбоўка з наступным знішчэннем папяровых арыгіналаў магчыма толькі ў дачыненні да папяровых дакументаў часовага захоўвання. Пры гэтым павінны быць устаноўлены патрабаванні, якія дазваляюць пацвярджаць юрыдычную сілу, ідэнтычнасць і (або) аўтэнтычнасць электронных копій.
Такім чынам, замежны вопыт паказвае безгрунтоўнасць аргументацыі, падтрыманай спецыялістамі ў сферы IT, аб магчымасці вырашэння праблемы недахопу плошчаў для захоўвання папяровых дакументаў у дзяржаўных архівах шляхам алічбавання іх з наступным знішчэнне папяровых арыгіналаў. У прыватнасці, актуальнымі застаюцца пытанні стварэння дзяржаўнага архіва ў г. Мінску і будаўніцтва будынка для яго.
5. Большасць сучасных ведамасных СЭД прадугледжвае стварэнне лічбавых копій практычна ўсіх дакументаў на папяровых носьбітах, якія паступаюць і апрацаваных у арганізацыях цэнтралізавана. У гэтых умовах дзяржаўным архівах трэба будзе вызначыцца з мэтазгоднасцю прыёму на захоўванне ад арганізацый-крыніц камплектавання электронных копій папяровых дакументаў, створаных самімі арганізацыямі, пры прыёме на захоўванне адпаведных папяровых арыгіналаў. Рашэнне гэтай задачы дазволіць скараціць у будучыні выдаткі на алічбоўку папяровых дакументаў, якія паступілі на захоўванне ў дзяржаўныя архівы (аналагічны падыход у 2012 годзе быў рэалізаваны ў дачыненні да вопісаў спраў, якія павінны перадавацца ў дзяржаўны архіў як у папяровым, так і электронным выглядзе).
6. З улікам меркаваных змяненняў у арганізацыі кадравага справаводства, анансаваных Мінпрацы Расіі, і актыўнай прапрацоўкай у апошнія гады аналагічных падыходаў Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь, кіраўнікам дакументацыяй і архівістам нашай краіны неабходна быць гатовымі да магчымых зменаў у тэрмінах і парадку захоўвання дакументаў па асабоваму складу. Гэта запатрабуе вырашэння цэлага шэрагу навукова-метадалагічных і арганізацыйных праблем, звязаных з фарміраваннем, апісаннем, экспертызай каштоўнасці дакументаў па асабоваму складу, дзейнасцю тэрытарыяльных архіваў і інш. Важным у гэтых умовах бачыцца і неабходнасць вырашэння ў перспектыве пытання прыёму на пастаяннае захоўванне ў дзяржархівы фарміруемай у органах сацыяльнай абароны «базы дадзеных па асабоваму складу», якая, без сумневу, стане каштоўнай крыніцай генеалагічнай інфармацыі.