Новае паступленне дакументаў па гісторыі Вялікай Айчыннай вайны ў Нацыянальны архiў Рэспублiкi Беларусь – да 80-годдзя Перамогі

Напярэдадні 80-годдзя Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне ў Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь (далей – НАРБ) на пастаяннае захоўванне паступілі дакументы ўстановы «Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны» з 1944 г.па 2005 г. у колькасці 554 спраў (фонд №1246, вопісы №8 і 9). Гэтыя дакументы, у тым ліку матэрыялы навуковага архіва, узбагацілі дакументальны комплекс НАРБ аб гераічных падзеях і трагічных старонках Вялікай Айчыннай вайны, а таксама аб увекавечанні памяці аб іх.

Вялікая група дакументаў адлюстроўвае гісторыю фарміравання экспазіцый музея і апісвае музейныя фонды, напрыклад, калекцыі партызанскіх сцягоў і партызанскіх рукапісных часопісаў. Аб развіцці музейнай справы сведчаць перададзеныя ў архіў сцэнарыі экскурсій за розныя гады, даведнікі па залах музея, а таксама экспазіцыйныя і тэматыка-экспазіцыйныя планы. Важнае значэнне маюць навукова-даследчыя і навукова-папулярныя распрацоўкі музея за яго больш чым 80-гадовую гісторыю: рукапісы манаграфій і артыкулаў работнікаў музея, уключаючы неапублікаваныя, біяграфічныя даведкі на выдатных дзеячаў партызанскага і падпольнага руху, удзельнікаў вызвалення Беларусі, Герояў Савецкага Саюза і Сацыялістычнай Працы – ураджэнцаў Беларусі, спісы памятных месцаў Кастрычніцкай рэвалюцыі, станаўлення і развіцця БССР, Вялікай Айчыннай вайны, і іншыя. Асаблівую цікавасць уяўляюць пратаколы пасяджэнняў мастацкага савета музея за 1945 – 1949 гг., якія могуць быць выкарыстаны для вывучэння гісторыі стварэння вядомых твораў мастацтва на ваенную тэматыку, напрыклад, карцін І.В.Ахрэмчыка «Пасяджэнне ЦК КП(б)Б у Лёзна» і Я.А.Зайцава «Парад партызан у Мінску». Акрамя таго, значная роля музея і яго філіялаў у міжнароднай дзейнасці знаходзіць адлюстраванне ў дакументах аб візіце прэзідэнта ЗША Р.Ніксана ў 1974 г., аб удзеле ў антываеннай выставе ў Японіі ў 1987 г., і іншых.

У НАРБ паступілі таксама копіі дакументаў па гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, у прыватнасці звесткі і акты Беларускай рэспубліканскай камісіі садзейнічання ў рабоце Надзвычайнай дзяржаўнай камісіі па расследаванні злачынстваў нямецка-фашысцкіх захопнікаў і ўліку прычыненых імі страт. Акрамя таго, у НАРБ перададзены копіі дакументаў, якія датычацца гісторыі захавання памяці аб Вялікай Айчыннай вайне. Некаторыя з іх раней не публікаваліся, напрыклад, пратакол нарады ўдзельнікаў партызанскага руху ў БССР па пытанні збору ўспамінаў ад 25 сакавіка 1958 г., на якім была агучана каштоўная інфармацыя аб мемарыялізацыі гераічнага подзвігу партызан і падпольшчыкаў Беларусі. У выступленнях І.Д.Ветрава, П.З.Калініна, В.З.Коржа, В.І.Лівенцава і іншых удзельнікаў нарады змяшчаюцца ўспаміны аб падзеях Вялікай Айчыннай вайны, а таксама падкрэсліваецца неабходнасць актывізацыі работы па збору матэрыялаў і напісанню гісторыі беларускага партызанскага і падпольнага руху.

Такім чынам, дакументы новага паступлення ў НАРБ уяўляюць сабой несумнеўную гістарычную значнасць і стануць каштоўным падарункам для даследчыкаў і ўсіх зацікаўленных да 80-годдзя Перамогі.

1. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 314. Арк. 96.

2. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 314. Арк. 97.

3. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 314. Арк. 132.

4. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 42. Арк. 3.

5. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 42. Арк. 4.

6. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 42. Арк. 6.

7. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 42. Арк. 7.

8. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 5.

9. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 6.

10. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 7.

11. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 16.

12. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 17.

13. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 18.

14. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 19.

15. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 2. Арк. 20.

16. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 21. Арк. 1.

17. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 9. Спр. 21. Арк. 2.

18. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 10. Арк. 13.

19. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 10. Арк. 33.

20. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 10. Арк. 35.

21. НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 10. Арк. 42.

22. Спіс выступленняў на нарадзе ўдзельнікаў партызанскага руху ў БССР па пытанні збору ўспамінаў (НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 188. Арк. 1а.)

23. Выступленне былога камісара 255-га партызанскага палка 8-й Рагачоўскай брыгады А.Н.Захаравай на нарадзе ўдзельнікаў партызанскага руху ў БССР па пытанні збору ўспамінаў (НАРБ. Ф. 1246. Воп. 8. Спр. 188. Арк. 13.)