Аб рэалізацыі ў 2016–2020 гг. падпраграмы «Архівы Беларусі» Дзяржаўнай праграмы «Культура Беларусі» на 2016–2020 гады
У 2016–2020 гг. дзейнасць дзяржаўных архіўных устаноў і тэрытарыяльных (гарадскіх і раённых) архіваў мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў была накіравана на рэалізацыю мерапрыемстваў падпраграмы «Архівы Беларусі» Дзяржаўнай праграмы «Культура Беларусі» (далей – падпраграма «Архівы Беларусі»), зацверджанай пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 4 сакавіка 2016 г. № 180.
Вырашэнне задачы падпраграмы «Архівы Беларусі» па фарміраванні Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь, забеспячэнню захаванасці і выкарыстанню архіўных дакументаў ажыццяўлялася праз рэалізацыю наступных мерапрыемстваў.
Мерапрыемства 1. Забеспячэнне бягучых расходаў для арганізацыі дзейнасці дзяржаўных архіўных устаноў.
За перыяд 2016–2020 гг. мерапрыемства выканана ў поўным аб’ёме.
У рамках мерапрыемства ажыццяўлялася дзейнасць дзяржаўных архіўных устаноў па прыёме, пастаяннаму захоўванню дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь, іх ўліку і выкарыстання ў інтарэсах грамадзян, грамадства і дзяржавы.
У выніку выканання мерапрыемства ў 2016–2020 гг. дзяржаўныя архівы прынялі ад арганізацый–крыніц камплектавання 539 945 спраў пастаяннага захоўвання (план – 400 000), з іх кіраўнічай дакументацыі – 109 271, навукова-тэхнічнай дакументацыі – 3 432, кіна-, фота-, фона-, відэадакументаў – 12 738, а таксама 18 277 дакументаў асабістага паходжання партыйных, дзяржаўных і грамадскіх дзеячаў, ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны, вучоных, пісьменнікаў і паэтаў, літаратуразнаўцаў, гісторыкаў і інш.
Для паляпшэння якаснага складу дакументаў, якія прымаюцца на пастаяннае захоўванне, дзяржаўнымі архіўнымі ўстановамі аказвалася метадычная і практычная дапамога арганізацыям у правядзенні навукова-тэхнічнай апрацоўкі дакументаў пастаяннага захоўвання і па асабоваму складу, складанні вопісаў спраў, распрацоўцы інструкцый па справаводстве, наменклатур спраў, палажэнняў аб цэнтральных экспертных камісіях (экспертных камісіях), аб архівах арганізацый.
За ўвесь перыяд рэалізацыі падпраграмы дзяржаўнымі архіўнымі ўстановамі праведзена 674 семінары і нарады, у тым ліку па працы з электроннымі дакументамі, аказана 25 672 кансультацыі. Экспертна-метадычнымі камісіямі дзяржаўных архіўных устаноў разгледжаны вопісы спраў пастаяннага захоўвання на 666 070 адзінак захоўвання кіраўнічай дакументацыі, 15 568 адзінак захоўвання навукова-тэхнічнай дакументацыі, 55 184 адзінкі захоўвання кіна-, фота-, фона-, відэадакументаў.
Увесь перыяд дзеяння падпраграмы рэалізоўваўся комплекс мерапрыемстваў па стварэнні і захаванні аптымальных умоў і належнай арганізацыі захоўвання архіўных дакументаў. Праводзілася работа па забеспячэнню надзейнай і безаварыйнай працы абсталявання, інжынерных сетак і своечасовай падрыхтоўцы будынкаў да працы ў асенне–зімовы перыяд.
У 2016–2020 гг. ва ўсіх дзяржаўных архіўных установах праводзіліся работы па бягучым рамонце, уключаючы рамонтныя работы дахаў і фасадаў будынкаў, участкаў цеплатрас, вонкавых вадаправодаў і электрасетак.
Прымаліся меры па павышэнні ўзроўню супрацьпажарнай абароны. Мадэрнізацыя, ўстаноўка і рамонты пажарнай і ахоўнай сігналізацый, сістэм відэаназірання ажыццяўляліся ў Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі, Цэнтральнай лабараторыі мікрафільмавання і рэстаўрацыі дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўным архіве Брэсцкай вобласці, занальных дзяржаўных архівах у гг. Крычаве, Лідзе, Мазыры, Навагрудку, Пінску і інш.
У адпаведнасці з нарматывамі праводзілася перазарадка вогнетушыцеляў, усталёўваліся супрацьпажарныя дзверы, набывалася супрацьпажарнае абсталяванне. Ажыццяўлялася вогнеахоўная апрацоўка драўляных канструкцый будынкаў і абсталявання ў Нацыянальным архіве Рэспублікі Беларусь, Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва, занальных дзяржаўных архівах у гг. Глыбокае, Навагрудку і інш.
Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі накіраваў на захаванне спецыялізаванай арганізацыі УП «Экарэс» радыеізатопныя апавяшчальнікі дыму тыпу РИД-6М і зняў іх з уліку ў адзінай дзяржаўнай сістэме ўліку і кантролю крыніц іанізуючага выпраменьвання.
Дзяржаўнымі архіўнымі ўстановамі закуплялася абсталяванне і расходныя матэрыялы для аднаўлення фізіка–хімічных уласцівасцяў архіўных дакументаў (рэстаўрацыйная папера, кардон, хімікаты, клей, разакі, сушыльныя шафы, прэсы і інш.). Для паляпшэння фізічнага стану, аднаўлення ўласцівасцяў і даўгавечнасці арыгіналаў архіўных дакументаў за 2016–2020 гг. ажыццёўлены: рэстаўрацыя 1 224 288 і рамонт 1 896 265 лістоў дакументаў, пераплёт 40 928 і падшыўка 118 852 адзінак захоўвання.
Дзяржаўнымі архівамі для захоўвання архіўных дакументаў набываліся архіўныя скрынкі, металічныя стэлажы і шафы. У выніку праведзенай работы за перыяд 2016–2020 гг. агульная даўжыня стэлажнай паліцы павялічылася на 9 128 пагонных метраў і склала 214 025 пагонных метраў.
Для абароны архіўных дакументаў ад негатыўнага ўздзеяння навакольнага асяроддзя закарданіравана 574 023 і перакарданіравана 386 978 адзінак захоўвання.
З мэтай захавання дакументальнай рэтраспектыўнай інфармацыі Цэнтральнай лабараторыяй мікрафільмавання і рэстаўрацыі дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь створаны страхавы фонд метадам мікрафотакапіявання ў камплекце «негатыў-пазітыў» (з 2020 г. – камплект «негатыў-лічбавая копія») 3 255 асабліва каштоўных адзінак захоўвання аб’ёмам 611 702 кадры.
Вырашалася перспектыўная задача – стварэнне фонду карыстання на электронных носьбітах на найбольш каштоўныя і часцей выкарыстоўваемыя дакументы з мэтай пашырэння доступу карыстальнікаў да архіўнай інфармацыі і забеспячэння захаванасці дакументальных матэрыялаў. Павелічэнне лічбавага кантэнту архіўных дакументаў заснавана на аналізе дасягнення планавых паказчыкаў у папярэднія гады з улікам развіцця тэхнічнай базы дзяржаўных архіўных устаноў. За перыяд рэалізацыі падпраграмы дзяржаўнымі архіўнымі ўстановамі аблічбавана 28 261 адзінка захоўвання (2 892 927 лістоў) на папяровай аснове, 16 176 вопісаў спраў. Па стане на 01.01.2021 агульная колькасць спраў на папяровым носьбіце, якія маюць фонд карыстання на электронных носьбітах, склала 51 134 адзінкі захоўвання (па стане на 01.01.2016 – 26 646 адзінак захоўвання). Колькасць лічбавых копій кінафотафонадакументаў, якія не ўвайшлі ў мэтавай паказчык «колькасць архіўных дакументаў, якія маюць лічбавыя копіі» з прычыны адрознення відаў носьбітаў і іх асобнага дзяржаўнага ўліку за пяцігадовы перыяд склала: фотадакументаў – 87 895 адзінак захоўвання; фонадакументаў – 2 362 адзінкі захоўвання; відэадакументаў – 173 адзінкі захоўвання.
Фонд лічбавых копій архіўных дакументаў Беларускага навукова-даследчага цэнтра электроннай дакументацыі папоўніўся лічбавымі копіямі архіўных дакументаў і вопісаў спраў у колькасці 798 812 абъектаў захоўвання (3,566 тэрабайта).
Па стане на 01.01.2021 ў Дзяржаўным фондавым каталогу Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь ўлічана 13 129 493 адзінкі захоўвання на папяровым носьбіце у складзе 47 597 фондаў; кінадакументаў – 23 854 адзінкі ўліку, 52 600 адзінак захоўвання; фотадакументаў – 279 842 адзінкі ўліку, 274 251 адзінка захоўвання; фонадакументаў – 11 009 адзінак ўліку, 22. 913 адзінак захоўвання; відэадакументаў – 6 147 адзінак ўліку 7 386 адзінак захоўвання; электронных дакументаў – 758 адзінак ўліку 53 475 834 аб’екта захоўвання аб’ёмам 2,715 тэрабайта; музейных прадметаў у складзе архіўных фондаў ўлічана 796.
Для эфектыўнага выкарыстання архіўных дакументаў і забеспячэння іх адраснага пошуку выконваўся комплекс работ па апісанні і каталагізацыі дакументаў, ўдасканаленні і перапрацоўцы вопісаў, падрыхтоўцы паказальнікаў, аглядаў дакументаў, архіўных даведнікаў і іх выданню. Апісана 77 974 адзінкі захоўвання кіраўнічай дакументацыі; 13 767 адзінак захоўвання асабістага паходжання; 328 адзінак ўліку кінадакументаў, 31 613 адзінак ўліку фотадакументаў, 1 783 адзінкі ўліку фонадакументаў, 65 адзінак ўліку электронных дакументаў. Удасканалена і перапрацавана 285 830 адзінак захоўвання кіраўнічай дакументацыі, 3 086 адзінак захоўвання асабістага паходжання.
Пасродкам тыпавой і спецыялізаваных аўтаматызаваных інфармацыйных сістэм праведзена каталагізацыя 51 689 адзінак захоўвання кіраўнічай дакументацыі, 10 126 адзінак захоўвання асабістага паходжання, 10 878 адзінак захоўвання навукова-тэхнічнай дакументацыі, 327 адзінак ўліку кінадакументаў, 32 231 адзінкі ўліку фотадакументаў, 300 адзінак ўліку відэадакументаў, 1 783 адзінак ўліку фонадакументаў, 140 адзінак ўліку электронных дакументаў. У выніку гэтай працы створана 298 714 электронных картак.
Ажыццяўлялася вядзенне 229 тэматычных баз дадзеных, у якія былі ўключаны 2 218 835 запісаў. За 2016–2020 гг. створана 23 базы дадзеных, у якія ўведзена 99 862 запісы.
Выдадзена за перыяд дзеяння падпраграмы 6 архіўных даведнікаў (даведнікі па фондах Дзяржаўнага архіва Мінскай вобласці за 1917–2013 гг. і па фондах Занальнага дзяржаўнага архіва ў г. Слуцку за 1944–2011 гг.; кароткі даведнік па фондах Занальнага дзяржаўнага архіва у г. Барысаве за 1944–2011 гг.; даведнікі «Осуждение иностранных военнопленных и интернированных в Беларуси. 1944–1951 гг. (Опись уголовных дел фонда № 1363)»; «Фотодокументы конца XIX в.–начала XX в. из собраний Белорусского государственного архива кинофотофонодокументов»).
На працягу ўсяго перыяду забяспечвалася вядзенне шматузроўневай інфармацыйна-пошукавай Сістэмы адкрытага доступу да дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь (http://www.sodd.by/).
У 2016–2020 гг. у рамках культурна-асветніцкай працы дзяржаўнымі архівамі падрыхтавана 513 выстаў архіўных дакументаў. Цэнтральнымі экспазіцыямі сталі выставы «Чарнобыль. Хроніка трагедыі. 1986–2016 гг.», прысвечаная 30-годдзю аварыі на Чарнобыльскай АЭС (2016 г.); «100 гадоў беларускай міліцыі», «Францыск Скарына і яго эпоха», прысвечаная 500-годдзю айчыннага кнігадрукавання (2017 г.); «І.І.Грыгаровіч. Навуковец. Асветнік. Святар» (2017 г.); «Яфім Ліўшыц. Мінск, Пачатак 50-х», да 950-годдзя горада Мінска (2017 г.); «Пётр Машэраў: старонкі жыцця ў архіўных дакументах» да 100-годдзя з дня нараджэння П.М.Машэрава (2018 г.); «Хатынь – святыня нацыянальнай памяці» да 75-годдзя з дня Хатынскай трагедыі (2018 г.); «Насустрач перамозе» да 75-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў (2019 г.); да 100-годдзя Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь (2019 г.); да 25-годдзя Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь «Галоўны дакумент краіны: мінулае і сучаснасць» і «Асноўны закон дзяржавы: ад Статута да Канстытуцыі» (2019 г.); да 80-годдзя ўз’яднання Заходняй Беларусі з БССР «Восень 1939 года» (2019 г.); да 75-годдзя Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне: «Вялікая Айчынная вайна ў творчасці Анатоля Аляксандравіча», «Вялікая Перамога», «Выстаялі і перамаглі», «Лясная песня» (2020 г.); «Жамчужына беларускай прыроды» (да 95-годдзя Бярэзінскага біясфернага запаведніка) (2020 г.); «Фердынанд Рушчыц (1870–1936), да 150-годдзя з дня нараджэння мастака» (2020 г.); «Кастравіцкія»: да 140-годдзя французскага паэта Гіёма Апалінэра »(2020 г.) і інш.
У рамках публікацыйнай дзейнасці выдадзены 41 зборнік аб складзе і змесце дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь:
2016 год – «Тростенец: трагедия народов Европы, память в Беларуси», «Хатынская стена памяти», «Лагеря советских военнопленных в Беларуси 1941–1944», «Алесь Наўроцкі. Выбраныя творы», «Брест в 1941–1944 гг. Оккупация», «Культурно-просветительная работа на территории западного региона Витебщины (1944–1950 гг.)», «Народное образование и культурно-просветительская работа в Оршанском и Сенненском уездах в 1917–1924 годах»;
2017 год – «Белорусский штаб партизанского движения. Сентябрь–декабрь 1942 года», «Возрожденный из руин. Восстановление и развитие Минска в 1944–1955 гг.», «Сожженные деревни Белоруссии.1941–1944 гг.», «Сожженные деревни России. 1941–1944 гг.», «Слуцк на старых планах», «Ю.М. Пэн в прижизненных публикациях и документах Государственного архива Витебской области», «Финансовая служба Витебского облисполкома. 100 лет истории», «Старообрядчество на Гомельщине в 1917–1991 гг.», «Минская область в документах и материалах. Выпуск 4. 1954–1964 гг.»
2018 год – «Для лепшое твердости…»: пергаментныя дакументы перыяду Вялікага Княства Літоўскага з фондаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі (1391–1566 гг.)», «Театр революционной сатиры в Витебске», ««Коттбус». Нацистская карательная операция в Беларуси. Май–июнь 1943 г.»; «Восстановление сельского хозяйства Беларуси. 1943–1945 гг.», «1 января 1919 года: Временное рабоче-крестьянское советское правительство Белоруссии», «Государственный архив Витебской области. 100 лет истории: 1918–2018 гг.»;
2019 год – «НКВД в Западной Беларуси. Сентябрь–декабрь 1939 г.»; «Оперативные сводки Белорусского штаба партизанского движения. Январь–июль 1944 г.»; «Оперативные и разведывательные сводки Белорусского штаба партизанского движения: 1944 год»; «Хатынь. На пути к признанию. Документы и материалы»; «История развития промышленных предприятий Речицкого района: свидетельства архивных документов» Выпуск 2. 1956–1968 гг.; «Восстановление и развитие здравоохранения в Дубровенском, Оршанском, Сенненском, Толочинском районах (1944–1950 гг.)»; «Гродненская область: советский период (1944–1991)»;
2020 год – «Абрысы розныя. Малюнкі і чарцяжы Януша Радзівіла», «Сводки и спецсообщения руководящих органов партизанского движения Беларуси: 1942 год»; «Оперативные разведывательные сводки Белорусского штаба партизанского движения: 1943 год»; «Белорусы в Карелии. 1940–1944 гг.»; «”Кормаран”. Нацистская карательная операция в Беларуси, май–июнь 1944 г.»; «Православная церковь на территории Гродненской области. 1944–1991 годы»; «Лісты Марыі Казіміры з архіва Сабескіх у Алаве, т. 1: Лісты да сыноў за 1696–1704 гг.».
У мэтах папулярызацыі дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь у дзяржаўных архіўных установах праведзена 687 экскурсій, падрыхтавана 267 радыё- і 346 тэлеперадач, 1 416 артыкулаў і 227 падборак архіўных дакументаў.
Чытальныя залы наведалі 22 913 карыстальнікаў, якім выдадзена 461 304 адзінкі захоўвання архіўнай інфармацыі. Дзяржаўныя архіўныя ўстановы выканалі 13 780 тэматычных 71 944 біяграфічных, 1 478 генеалагічных запытаў і 110 004 запытаў сацыяльна-прававога характару.
За перыяд 2016–2020 гг. мерапрыемства выканана ў поўным аб’ёме. Ацэнка ступені выканання мерапрыемствы за 2016–2020 гг. разлічваліся як сярэдняе арыфметычнае ступеняў выканання мерапрыемствы кожнага года. Улічваючы тое, што значэнне ступені рэалізацыі мерапрыемствы па гадах больш «100» пры разліку ацэнкі ступені яго выканання выкарыстоўвалася значэнне «100».
| Назва мерапрыемства | Тэрмін рэалізацыі | Ступень выканання мерапрыемства, % | |||||
| 2016 г. | 2017 г. | 2018 г. | 2019 г. | 2020 г. | За 2016–2020 гг. | ||
| Забеспячэнне бягучых расходаў для арганізацыі дзейнасці дзяржаўных архіўных устаноў | 2016–2020 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
Мерапрыемства 2. Правядзенне капітальнага рамонту будынкаў і збудаванняў дзяржаўных архіўных устаноў, набыццё абсталявання і іншых асноўных сродкаў для іх.
Ступень выканання мерапрыемствы ў 2016–2020 гг. склала 93,0 працэнты.
У 2016–2020 гг. былі працягнутыя і паспяхова завершаны работы па капітальным рамонце з мадэрнізацыяй: будынка Цэнтральнай лабараторыі мікрафільмавання і рэстаўрацыі дакументаў НАФ (заменена электраабсталяванне і электраасвятленне, кабельныя лініі, вадаправод, каналізацыя, ажыццёўлена ўнутраная аздабленне памяшканняў, выкананы работы па цеплавой мадэрнізацыі і аздабленні фасада будынка, прыладзе адмосткі з водаадвядзеннем); другога будынка Дзяржаўнага архіва Брэсцкай вобласці па вул. Энгельса, 8 (у тым ліку ўстаноўлена станцыя ачысткі вады для сістэмы кандыцыянавання паветра); будынка занальнага дзяржаўнага архіва ў г. Глыбокае. У перыяд рэалізацыі мерапрыемстваў падпраграмы Занальнаму дзяржаўнаму архіву у г. Пінску двойчы (у 2016 і 2018 гг.) былі вылучаны дадатковыя памяшканні пад архівасховішчы ў адным будынку.
У 2018 г. бязвыплатна перададзена ў камунальную ўласнасць Віцебскай вобласці ў аператыўнае кіраванне дзяржаўнага архіва Віцебскай вобласці невыкарыстоўваемая капітальная пабудова (будынак АТС-24) з інжынернымі камунікацыямі, добраўпарадкаваннем і будынкамі дапаможнага прызначэння агульнай плошчай 2 800,5 кв.м, размешчанымі па пр. Фрунзэ, 90А, г. Віцебск. Для далейшага паэтапнага ўвядзення ў эксплуатацыю будынка штогод ажыццяўляліся працы ў рамках вылучанага фінансавання. Для вырашэння задачы па прыстасаванню перададзенага ў аператыўнае кіраванне будынка пад архіў выкананы наступныя мерапрыемствы: праектаванне і будаўніцтва аб’екта «Прылада сетак оптыка-валаконнай сувязі паміж будынкамі па пр. Фрунзэ, 90А ў г. Віцебску і вул. Калініна, 22 у г. Віцебску»; пуска-наладачныя работы, у выніку якіх лакальная сетка, якая дзейнічала ў будынку па пр. Фрунзэ, 90А, злучана ў адзіную карпаратыўную лакальна-вылічальную сетку архіва; распрацавана праектная дакументацыя па аб’екце: «Прылада сетак сістэмы вентыляцыі ў будынку па пр. Фрунзэ, 90А ў г. Віцебску».
Вынікам праведзенай работы стала наяўнасць у дзяржаўных архівах Брэсцкай і Віцебскай вобласці дастатковых плошчаў пад архівасховішчы для камплектавання ў планавых аб’ёмах на працягу каля дзесяці гадоў.
У выніку праведзенай работы агульная плошча архівасховішчаў пашырылася на 1 831 кв. метр.
Для стварэння бяспечных умоў захоўвання дакументаў праведзены: абследаванне будаўнічых канструкцый будынкаў (у Нацыянальным гістарычным архіве, Беларускім дзяржаўным архіве кінафотафонадакументаў, Беларускім дзяржаўным архіве навукова-тэхнічнай дакументацыі), абследаванне і распрацоўка праектна-каштарыснай дакументацыі на капітальны рамонт даху будынка архівасховішча дзяржаўнага архіва Віцебскай вобласці па адрасе вул. Праўды, 48, выкананы работы па дэталёваму абследаванню будаўнічых канструкцый па аб’екце «Капітальны рамонт з элементамі мадэрнізацыі ўнутраных інжынерных сістэм і аздаблення будынку ўстановы «Беларускі дзяржаўны архіў кінафотафонадакументаў» па вуліцы Фаміных, 1 у г. Дзяржынску».
Праведзена замена ліфтаў у Беларускім дзяржаўным архіве кінафотафонадакументаў (у тым ліку выкананы комплекс работ па аб’екце «Рэканструкцыя знешніх сетак электразабеспячэння» на суму 117 790 рублёў з перадачай на баланс у Жодзінская сеткі РУП «Мінскэнерга»), Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі, Дзяржаўным архіве Гомельскай вобласці. У Дзяржаўным архіве Брэсцкай вобласці праведзены рамонт грузавога ліфта.
У 2020 г. выконваліся: праектная дакументацыя па аб’екце «Мадэрнізацыя сістэмы вадаправода і каналізацыі ў будынку ўстановы «Беларускі дзяржаўны архіў навукова-тэхнічнай дакументацыі», размешчанага па адрасе г. Мінск, вул. Кірылы і Мяфодзія, 4»; праектная дакументацыя на працы па прыладзе сетак сістэмы вентыляцыі і капітальнага рамонту даху будынка архівасховішча ў дзяржаўным архіве Віцебскай вобласці (пр. Фрунзэ, 90А і вул. Праўды, 48); праектная дакументацыя па капітальным рамонце з элементамі мадэрнізацыі адміністрацыйнага будынка дзяржаўнага архіва Мінскай вобласці (вул. Казлова, 25Б). У Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі праведзена распрацоўка тэхнічнага рашэння па мадэрнізацыі сістэмы газавага пажаратушэння.
У 2016–2020 гг. набыта 14 адзінак абсталявання для алічбоўкі. Нацыянальным архівам Рэспублікі Беларусь, Нацыянальным гістарычным архівам Беларусі, Цэнтральнай лабараторыяй мікрафільмавання і рэстаўрацыі дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь набыты кніжныя (планетарныя) сканеры; дзяржаўнымі архівамі Брэсцкай і Віцебскай абласцей – планшэтныя сканары; Рэспубліканскай тэхнічнай лабараторыі мікрафільмавання страхавога фонду дакументацыі – лічбавая камера.
Мерапрыемства выканана не ў поўным аб’ёме ў 2017, 2018 і 2020 гг.
У 2017 г. агульны паказчык выканання мерапрыемствы склаў 91,6 працэнта ў сувязі з пераразмеркаваннем Міністэрствам юстыцыі эканоміі сродкаў па мерапрыемстве на выкананне мерапрыемства «Забеспячэнне бягучых расходаў для арганізацыі дзейнасці дзяржаўных архіўных устаноў». Брэсцкім аблвыканкамам паменшана фінансаванне згодна з рашэннямі адпаведных мясцовых Саветаў дэпутатаў у сувязі з карэкціроўкай гадавых планавых прызначэнняў, зыходзячы з магчымасцяў мясцовых бюджэтаў і ў сувязі са скарачэннем датацый вобласці з рэспубліканскага бюджэту. Гомельскім аблвыканкамам фінансаванне мерапрыемства са сродкаў мясцовага бюджэту ў 2017 г. не ажыццяўлялася.У 2018 г. агульны паказчык выканання мерапрыемства склаў 72,9 працэнта. Міністэрствам юстыцыі, Брэсцкім і Мінскім аблвыканкамамі фінансавыя сродкі пераразмеркаваны на мерапрыемства «Забеспячэнне бягучых расходаў для арганізацыі дзейнасці дзяржаўных архіўных устаноў» у сувязі з павышэннем тарыфных акладаў работнікам на 75 працэнтаў у адпаведнасці з пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 17 мая 2018 г. № 53. Гомельскім аблвыканкамам мерапрыемства выканана часткова ў сувязі з не вылучэннем у поўным аб’ёме запланаванага бюджэтнага фінансавання. У Магілёўскай вобласці з-за невыканання ў поўным аб’ёме дагаворных абавязацельстваў падраднай арганізацыяй фінансавыя сродкі ў выніку дзяржаўнай закупкі былі вернутыя ў мясцовы бюджэт.
У 2020 г. агульны паказчык выканання мерапрыемства склаў 91,2 працэнта ў сувязі з пераразмеркаваннем Міністэрствам юстыцыі сродкаў на выкананне мерапрыемства «Забеспячэнне бягучых расходаў для арганізацыі дзейнасці дзяржаўных архіўных устаноў». Мінскім аблвыканкамам мерапрыемства выканана не ў поўным аб’ёме па прычыне скарачэння расходаў бюджэтных асігнаванняў дзяржаўных архіўных устаноў, а таксама са зменай тэрмінаў і аб’ёмаў выканання праектных работ, эпідэміялагічным становішчам, якое паўплывала на працягласць ўзгаднення праекта зацікаўленымі асобамі.
Ацэнка ступені выканання мерапрыемства за 2016–2020 гг. разлічвалася як сярэдняе арыфметычнае ступеняў выканання мерапрыемствы кожнага года.
| Назва мерапрыемства | Тэрмін рэалізацыі | Ступень выканання мерапрыемства, % | |||||
| 2016 г. | 2017 г. | 2018 г. | 2019 г. | 2020 г. | За 2016–2020 гг | ||
| Правядзенне капітальнага рамонту будынкаў і збудаванняў дзяржаўных архіўных устаноў, набыццё абсталявання і іншых асноўных сродкаў для іх | 2016–2020 | 104 | 91,6 | 72,9 | 106,6 | 91,2 | 93,0 |
Мерапрыемства 3. Пашырэнне плошчаў для захоўвання архіўных дакументаў у дзяржаўных архіўных установах.
Мерапрыемствам прадугледжвалася пашырэнне плошчаў для захоўвання архіўных дакументаў шляхам будаўніцтва, перапрафілявання будынкаў пад архівы. Ступень выканання мерапрыемства ў 2016–2019 гг. склала 51,6 працэнта.
У 2018 г. Гродзенскім аблвыканкамам па аб’екце «Рэканструкцыя будынка казармы пад архіў, размешчанага па вул. Чырвонаармейскай, 11/14 г. Гродна» (уключаючы праектна-пошукавыя работы) у рамках інвестыцыйнай праграмы Гродзенскай вобласці завершаны праектна-пошукавыя работы і праведзена дзяржаўная экспертыза праекта.
У 2019 г. Гомельскім аблвыканкамам на рэканструкцыю капiтальнага будынка (будынак спецыялізаванай сувязі) па вул. Косарава, 23 у г. Гомелі пад будынак архівасховішча распрацавана праектная дакументацыя, якая атрымала станоўчае заключэнне.
Будаўніцтва аб’екта «Будынак Занальнага дзяржаўнага архіва у г. Слуцку» (здадзены ў эксплуатацыю у 2018 г.) ажыццяўлялася ў рамках выканання інвестыцыйнай праграмы Мінскай вобласці.
Мерапрыемства выканана не ў поўным аб’ёме ў 2016–2018 гг.
Віцебскім аблвыканкамам ў 2016 г. у сувязі з адсутнасцю фінансавання з мясцовага бюджэту не праводзіліся запланаваныя работы па рэканструкцыі будынка па вул. Грыбаедава, 18 у г. Віцебску пад архівасховішча з надбудовай для дзяржаўнага архіва Віцебскай вобласці.
Мінскім аблвыканкамам ў 2016 г. сродкі, запланаваныя на выкананне мерапрыемства, былі накіраваны на выкананне мерапрыемства 2 у сувязі з вострай неабходнасцю завяршэння работ па мадэрнізацыі сістэмы вентыляцыі і кандыцыянавання ў архівасховішчах дзяржаўнага архіва Мінскай вобласці.
Гродзенскім аблвыканкамам у 2017 г. не выканана мерапрыемства па аб’екце «Рэканструкцыя будынка казармы пад архіў, размешчанага па вул. Чырвонаармейскай, 11/14 г. Гродна» (уключаючы праектна-пошукавыя работы) у рамках інвестыцыйнай праграмы вобласці ў сувязі з адсутнасцю дазвольнай дакументацыі на праектаванне і працэдуру правядзення тэндэру па выбары генеральнага праекціроўшчыка.
Гомельскім аблвыканкамам у 2018 г. не выканана мерапрыемства па прычыне невылучэння ў поўным аб’ёме запланаванага бюджэтнага фінансавання па аб’екце «Рэканструкцыя капітальнага збудавання з інвентарным нумарам 350/с-39718 (будынак спецыялізаванай сувязі) па вул. Косарава, 23 у г. Гомелі пад будынак архівасховішча» у рамках інвестыцыйнай праграмы вобласці.
У 2020 г. выкананне мерапрыемства не планавалася.
Ацэнка ступені выканання мерапрыемствы за 2016–2020 гг. разлічвалася як сярэдняе арыфметычнае ступеняў выканання мерапрыемствы кожнага года.
| Назва мерапрыемства | Тэрмін рэалізацыі | Ступень выканання мерапрыемства, % | |||||
| 2016 г. | 2017 г. | 2018 г. | 2019 г. | 2020 г. | За 2016–2020 гг | ||
| Пашырэнне плошчаў для захоўвання архіўных дакументаў у дзяржаўных архіўных установах | 2016–2020 | 0,1 | 9,8 | 94,7 | 111,5 | – | 51,6 |
Мерапрыемства 4. Камплектаванне рэспубліканскіх дзяржаўных архіўных устаноў дакументамі, якія знаходзяцца ва ўласнасці грамадзян.
За перыяд 2016–2020 гг. мерапрыемства выканана ў поўным аб’ёме.
Фонды дзяржаўных архіваў папоўніліся каштоўнымі архіўнымі дакументамі з асабістых архіваў франтавога карэспандэнта В.І.Аркашова, фатографа М.С.Жалудовіча, мастака-калекцыянера І.У.Сурмачэўскага, мастака Я.С.Куліка, пісьменніка, мастака, фатографа, майстра народнай творчасці В.А.Дубінка, літаратуразнаўца І.В.Саламевіча, народнага мастака А.М.Кашкурэвіча, прафесара А.І.Мальдзіса. Усяго дзяржаўнымі архівамі набыта 17 434 дакумента.
У 2020 г. Беларускім дзяржаўным архівам кінафотафонадакументаў набыты кінадакументы Я.Д.Сурскага (нямецкая хроніка Другой сусветнай вайны, якая адлюстроўвае баявыя дзеянні ў Нарвегіі, штурм горада Растова, авіяўдар па Мальце), калекцыя фотадакументаў фотакарэспандэнта Ю.С.Іванова, якая адлюстроўвае культурнае, сацыяльнае, палітычнае жыццё Беларусі за 1965–2000 гг.
Беларускім дзяржаўным архівам-музеем літаратуры і мастацтва набыты дакументы пісьменніка С.В.Букчына, рукапісы вершаў, апавяданняў, лісты, фатаграфіі, паштовыя карткі паэткі першай паловы ХХ ст. Т.А.Сакаловай.
Ацэнка ступені выканання мерапрыемствы за 2016–2020 гг. разлічвалася як сярэдняе арыфметычнае ступеняў выканання мерапрыемства кожнага года. Улічваючы тое, што значэнне ступені рэалізацыі мерапрыемства па гадах больш «100» пры разліку ацэнкі ступені яго выканання выкарыстоўвалася значэнне «100»:
| Назва мерапрыемства | Тэрмін рэалізацыі | Ступень выканання мерапрыемства, % | |||||
| 2016 г. | 2017 г. | 2018 г. | 2019 г. | 2020 г. | За 2016– 2020 гг. | ||
| Камплектаванне рэспубліканскіх дзяржаўных архіўных устаноў дакументамі, якія знаходзяцца ва ўласнасці грамадзян | 2016–2020 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
Мерапрыемства 5. Забеспячэнне дзейнасці тэрытарыяльных (гарадскіх і раённых) архіваў мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў.
Мерапрыемства ў 2016–2020 гг. выканана.
За перыяд 2016–2020 гг. 122 тэрытарыяльнымі (гарадскімі або раённымі) архівамі прынята на захоўванне 564 556 спраў пастаяннага захоўвання і па асабоваму складу, выканана 286 141 запыт сацыяльна-прававога характару.
| Назва мерапрыемства | Тэрмін рэалізацыіі | Ступень выканання мерапрыемства, % | |||||
| 2016 г. | 2017 г. | 2018 г. | 2019 г. | 2020 г. | За 2016–2020 гг. | ||
| Забеспячэнне дзейнасці тэрытарыяльных (гарадскіх і раённых) архіваў мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў | 2016–2020 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
У 2016–2020 гг. забяспечана дасягненне зводнага мэтавага паказчыка, які характарызуе мэту Дзяржаўнай праграмы «Культура Беларусі», мэтавых паказчыкаў, якія характарызуюць задачу падпраграмы «Архівы Беларусі».
Сацыяльную эфектыўнасць рэалізацыі падпраграмы можна ацаніць станоўча, бо яе вынікі адпавядалі інтарэсам грамадзян, грамадства і дзяржавы.
Выкананы: зводны мэтавы паказчык Дзяржаўнай праграмы, тры мэтавых паказчыка падпраграмы «Архівы Беларусі».
Перавышаны:
зводны мэтавы паказчык Дзяржаўнай праграмы «Колькасць архіўных дакументаў, прынятых на пастаяннае захоўванне ў дзяржаўныя архiўныя ўстановы (не менш за 80 000 адзінак захоўвання ў год)» (за перыяд 2016–2020 гг. план – 400 000, факт – 539 945, у тым ліку: Міністэрства юстыцыі план – 104 909, факт – 155 392; Брэсцкая вобласць план – 75 047, факт – 90 814; Віцебская вобласць план – 82 485 факт – 96 931; Гомельская вобласць план – 27 890, факт – 57 488; Гродзенская вобласць план – 43 912, факт – 59 031; Мінская вобласць план – 51 380, факт – 62 223; Магілёўская вобласць план – 14 450, факт – 18 066);
мэтавы паказчык «Колькасць унікальных і асабліва каштоўных архіўных дакументаў, якія маюць страхавыя копіі (не менш як 600 адзінак захоўвання ў год)» (за перыяд 2016–2020 гг. план – 3001, факт – 3255, у тым ліку: Міністэрства юстыцыі план – 3001, факт – 3255);
мэтавы паказчык «Колькасць архіўных дакументаў, якія маюць лічбавыя копіі (не менш 3600 адзінак захоўвання ў год)» (за перыяд 2016–2020 гг. план – 22 386, факт – 26 806, у тым ліку: Міністэрства юстыцыі план – 19 181, факт – 22 825; Брэсцкая вобласць план – 316, факт – 323; Віцебская вобласць план – 1097, факт – 1469; Гомельская вобласць план – 1001, факт – 1238; Гродзенская вобласць план – 340, факт – 464; Мінская вобласць план – 251, факт – 278; Магілёўская вобласць план – 200, факт – 209);
мэтавы паказчык «Колькасць выдадзеных зборнікаў дакументаў і архіўных даведнікаў аб складзе і змесце дакументаў НАФ Рэспублікі Беларусь» (за перыяд 2016–2020 гг. план – 32, факт – 41, у тым ліку: Міністэрства юстыцыі план – 22, факт – 28; Брэсцкая вобласць план – 1, факт – 1; Віцебская вобласць план – 5, факт – 7; Гомельская вобласць план – 1, факт – 2; Гродзенская вобласць план – 2, факт – 2; Мінская вобласць план – 1, факт – 1; Магілёўская вобласць план – 0, факт – 0).
Дасягнутыя значэння мэтавых паказчыкаў сведчаць аб забеспячэнні фарміравання, захаванасці і выкарыстання дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь як часткі інфармацыйнага рэсурсу краіны.
Агульнай праблемай па падпраграме «Архівы Беларусі», якую адзначаюць усе заказчыкі-аблвыканкамы, з’яўляецца памяншэнне бюджэтнага фінансавання ў сувязі з карэкціроўкай гадавых планавых прызначэнняў, зробленых зыходзячы з магчымасцяў мясцовых бюджэтаў.
На рэалізацыю мерапрыемства 2 «Правядзенне капітальнага рамонту будынкаў і збудаванняў дзяржаўных архіўных устаноў, набыццё абсталявання і іншых асноўных сродкаў для іх» паўплывалі наступныя фактары: скарачэнне (невыдзяленне) фінансавання з мясцовых бюджэтаў (Брэсцкі, Гомельскі аблвыканкамы); пераразмеркаванне фінансавых сродкаў на мерапрыемства 1, у тым ліку ў сувязі з павышэннем тарыфных акладаў работнікам архіўных устаноў (Міністэрства юстыцыі, Брэсцкі і Мінскі аблвыканкамы); скарачэнне расходаў бюджэтных асігнаванняў (Мінскі аблвыканкам); невыкананне ў тэрмін падрадчыкамі рамонтных прац (Магілёўскі аблвыканкам).
Уплыў дадзеных фактараў на рэалізацыю мерапрыемства стварае цяжкасці ў забеспячэнні захаванасці архіўных дакументаў, таму што ад стану будынкаў дзяржаўных архіваў напрамую залежаць умовы пастаяннага захоўвання дакументаў Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь.
На рэалізацыю мерапрыемства 3 «Пашырэнне плошчаў для захоўвання архіўных дакументаў у дзяржаўных архіўных установах» паўплывалі наступныя фактары: адсутнасць фінансавання з мясцовага бюджэту (Віцебскі аблвыканкам); пераразмеркаванне фінансавых сродкаў на мерапрыемства 2 (Мінскі аблвыканкам); неасваенне фінансавых сродкаў (Гродзенскі аблвыканкам); скарачэнне (невыдзяленне) фінансаванне з мясцовага бюджэту (Гомельскі аблвыканкам).
Уплыў дадзеных фактараў на рэалізацыю мерапрыемстваў можа прывесці да запаволення тэмпаў камплектавання дзяржаўных архіваў.
У 2016–2020 гг. фінансаванне мерапрыемстваў падпраграмы «Архівы Беларусі» склала 86 550 487,97 рублёў, у тым ліку сродкі рэспубліканскага бюджэту – 25 910 904,96 рублёў, мясцовых бюджэтаў – 47 898 108 69 рублёў, ўласныя сродкі – 12 741 474,32 рублёў.
Далейшая рэалізацыя падпраграмы «Архівы Беларусі» будзе працягнута ў рамках дзяржаўнай праграмы «Культура Беларусі» на 2021–2025 гады, зацверджанай пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 студзеня 2021 г. № 53.
У рамках рэалізацыі падпраграмы ў 2021–2025 гг. вызначаны наступныя ключавыя параметры: колькасць архіўных дакументаў, прынятых на пастаяннае захоўванне ў дзяржаўныя архiўныя ўстановы; колькасць лічбавых копій архіўных дакументаў, створаных дзяржаўнымі архіўнымі ўстановамі; колькасць выстаў архіўных дакументаў, праведзеных у дзяржаўных архіўных установах.