Фонды замежных архіваў

Купалавы аўтографы зберагаюцца ў сховішчах многіх краін свету. Значная іх колькасць знаходзіцца ў Расіі: 

• Архіве Расійскай акадэміі навук (фонд Я.Ф. Карскага)

• Расійскім дзяржаўным архіве літаратуры і мастацтва (фонд І. Белавусава)

• Інстытуце рускай літаратуры (Пушкінскі дом) Расійскай акадэміі навук (фонд Клейнбарта)

• Інстытуце сусветнай літаратуры імя А.М. Горкага Расійскай акадэміі навук (фонд К. Накаракава)

• Расійскім дзяржаўным гістарычным архіве ў Санкт-Пецярбургу (фонд Галоўнага ўпраўлення па справах друку)

• Дзяржаўным архіве Расійскай Федэрацыі ў Маскве (фонд Універсітэта імя А.Л. Шаняўскага)

• Дзяржаўным архіве Смаленскай вобласці (фонд Смаленскага харчовага камбіната)

• Расійскай дзяржаўнай бібліятэцы (машынапіс аўтабіяграфіі 1938 г.)

• Навуковай бібліятэцы Маскоўскага ўніверсітэта (дарчы надпіс А.I.  Гагалінскаму на зборнік “Шляхам жыцця”)

• Нацыянальнай бібліятэцы імя М. Салтыкова-Шчадрына ў Санкт-Пецярбургу (лісты да М. Ісакоўскага)

• Расійскім дзяржаўным літаратурным музеі ў Маскве (дарчы надпіс на 1-м томе Збору твораў 1928 г., падораным Д. Шырыну-ІОрэнеўскаму).

Значную частку дакументальнай Купаліяны маюць  навукова-культурныя ўстановы Украіны: 

• Цэнтральны дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва Украіны (ліст да П. Тычыны 1930 г.)

• Інстытут літаратуры Акадэміі навук Украіны (лісты да Т. Масэнкі)

• Львоўская навуковая бібліятэка Акадэміі навук Украіны імя В.С. Стафаніка (дароўныя надпісы на кнігах, падораных I.С. Свянціцкаму)

• Дом-музей У. Караленкі ў Палтаве (дароўны надпіс на экземпляры зборніка “Жалейка”).

Каштоўныя дакументы Я. Купалы зберагаюцца ў Літве: 

• Дзяржаўным гістарычным архіве Літвы (фонд пракурора Віленскага акруговага суда)

• Архіве літаратуры і мастацтва Літвы (аўтографы асобных вершаў і нататкі нашаніўскага перыяду)

• Бібліятэцы Акадэміі навук Літвы (матэрыялы рэдакцыі  газеты “Наша Ніва”).

Выяўлены дакументы Я. Купалы і ў некаторых іншых краінах: 

• Латвіі — Доме-музеі Я. Райніса ў г. Юрмала   (дароўныя надпісы на кнігах) і інш.

• Польшчы —  Бібліятэцы імя Асалінскіх у Вроцлаве (зборнік “Гусляр” з дароўным надпісам кампазітару Л. Рагоўскаму)

• Вялікабрытаніі — Бібліятэцы і музеі імя Ф. Скарыны ў Лондане  (рукапісы паэта) і інш.

Усе пералічаныя дакументы, аўтографы, фотаздымкі Янкі Купалы сведчаць пра надзвычай багаты асабісты архіў і задакументаванасць жыцця песняра. Навукоўцы, архівісты, музейшчыкі працавалі з многімі архіўнымі фондамі ў розных краінах. Але не знікае ўпэўненасць, што яшчэ ёсць невядомыя адрасы і неадшуканыя рукапісы. Праца ў гэтым кірунку не павінна спыняцца.