Akta maj. i gospodarcze m.in. Stanisława H. Lubomirskiego, marszałka wielkiego koronnego, Augusta Czartoryskiego, Elżbiety z Czartoryskich i Stanisława Lubomirskiego, Antoniego Lubomirskiego, wojewody lubelskiego, Ignacego Potockiego, marszałka nadwornego litewskiego, Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry z Lubomirskich, Aleksandra Potockiego, dotyczące głównie dóbr wilanowskich, posiadłości w Warszawie, a także dóbr: Kurów alias Olesin, Klemetynowice, Biłgoraj, Gruszczyn, Opatów, Tęczyn, Wiśnicz, Grocholice, Przeworsk, Pików, starostwo jurborskie i inne. Dokumenty dotyczące prawa nabycia dóbr, akta procesowe między spadkobiercami, księgi wierzycielskie, książki kwitowe, inwentarze dóbr, rejestry rachunków, spisy wypłat dla oficjalistów i gracjalistów, papiery osobiste, korespondencja. Obszerny sumariusz archiwalny z 1798 r., inne cząstkowe sumariusze i kopiariusze. Ponadto księga protokołów czynności Komitetu Spraw Wewnętrznych w Wilnie z 1812 r.
Inw. książkowy, Glinka J., 1955.
Znajdują się tu a. dot. działalności osobisto-maj. Potockich, dzielimy je na następujące grupy: interesy osobiste i potoczne Potockich, d. opatowskie, a. dot. Ignacego Potockiego, a. brzeżańskie, narajowskie i sokólskie oraz nieruchomości w Warszawie i Pradze. Występuje tu szereg dok. rodzinnych. Wśród a. dotyczących Ignacego Potockiego znajduje się m.in. koresp. ze Stanisławem Lubomirskim w sprawie małżeństwa z jego c. Izabelą; dokument stwierdzający stopień pokrewieństwa z Izabelą z Lubomirskich, ekstrakt zapisu dla żony sumy 100000 złp., przywileje Stanisława Augusta Poniatowskiego dla Ignacego Potockiego nadające mu tytuł pisarza wielkiego WKs.L i marszałka w. WKs.L. Są tu a. dot. odstąpienia sukcesji po śmierci c. Krystyny bratu St. K. i Aleksandrze Potockim, a. działu wiecznego między braćmi: Kajetanem, Ignacym, Jerzym i St. K. Potockimi także dok. dot. zaciągnięcia pożyczki u bankierów holenderskich w 1786 r. przez braci Ignacego i Jana Potockich a także a. upadku sześciu warszawskich banków m.in. Piotra Karola Teppera i Prota Potockiego. Wśród dok. znajduje się interesujący kwit wystawiony przez Jacquesa Louisa Davida za namalowanie konnego portretu przedstawiającego St. K. Potockiego a także wystawione przez Stanisława Augusta - St. K. Potockiemu: urlop i paszporty na wyjazdy zagraniczne. Dział ten zawiera także dok. dot. pozostałych braci St. K. i Ignacego: Jerzego - sprawa rozwodowa z Barbarą z Brzostowskich, Kajetana, Jana Eryka. W przeważające części znajdują się tu kwity, rozliczenia pieniężne, rachunki Potockich z różnymi osobami. Wśród bardzo licznej dokum. finansowej zwracają uwagę dokumenty takich osób jak V. Brenna, St. Staszic, H. Kołłątaj.
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Cisek B., 2002.
Akta procesów przedstawicieli rodziny Potockich: Ignacego, Maurycego, małżonków: Stanisława Kostki i Aleksandry z d. Lubomirskiej, Aleksandra, jego żony - Anny z Tyszkiewiczów, Augusta, jego żony - Aleksandry z d. Potockiej, z wieloma osobami w spornych sprawach m. in. spadkowych (o sumy na dobrach Otwock, o niewypłacenie przez Aleksandra Potockiego wierzycielom otwockim należnych im procentów, "Zbiór pism różnych, jakie znalazły się w Archiwum Wilanowskim ściągające się do interesów otwockich" i in.), o długi z obciążeniem hipoteki dóbr Opatów, pretensji z tytułu należności za prace i dostawy towarów, niedopełnienia umów dzierżawnych, propinacji, spory graniczne (np. pomiędzy Karolem księciem Druckim-Lubeckim, dziedzicem dóbr Miłosna a Aleksandrem Potockim, właścicielem pobliskiego Zastowa). Akta procesowe dotyczące niedostarczenia przez Augusta Potockiego drzewa z lasów wilanowskich, pomimo zapłacenia należności przez kupca. Spory pomiędzy Aleksandrą z d. Lubomirską Potocką i jej synem Aleksandrem a sukcesorami wierzyciela Potockich o niespłacenie przez nich długu. Akta procesów o niepłacenie przez dzierżawców rat dzierżawnych, o zaleganie z komornym przez lokatorów pałacu warszawskiego Potockich - z tej grupy dokumentów interesująca sprawa pomiędzy rządcą pałacu Walentym Korffem a lokatorem Hipolitem Skimborowiczem, literatem, wydawcą "Gazety Porannej" i właścicielem drukarni, któremu za zaległe komorne Korff zajął drukarnię, którą to Skimborowicz zdążył już sprzedać niejakiemu Magdzickiemu, który domaga się zdjęcia aresztu z jego nabytku. Ponadto część dokumentacji Kasy Domowej Sukcesjonalnej Potockich i in.
Inw. kartkowy, Brańska E., 1950
Korespondencja z załącznikami i inne a. urzędowania plenipotentów petersburskich. A. dot. dzierżawienia dóbr Satanów w gub. podolskiej obciążonych konfiskatą działu Maurycego Potockiego jako powstańca z 1831 r. i emigranta. A. postępowania spadkowego po śmierci Stanisława K. Potockiego. Pełnomocnictwa wystawione przez Potockich dla zarządu majątku, pełnomocnictwa Anny Wąsowiczowej, matki Augusta Potockiego do odbioru należności od władz rosyjskich za prowiant dostarczany wojsku w latach1812-1814. A. procesowe: dot. dochodzenia zwrotu długów (np. przez braci Jenni, właścicieli części m. Berdyczowa), nadużyć K. Lipińskiego - administratora dóbr Berezyna, Tepliki, Zwinogród. Obciążenia sumami pieniężnymi dóbr tzw. nadwołżańskich Potockich (Biełgorod vel Katnaki), pałacu w Petersburgu przy ul. Anglijskiej, zakupionego od Golicynów (sprawa zaginięcia dowodów jego nabycia w latach 1813-1817). A.Ewidencj procesów dot. dóbr teplicko-bubnowieckich, zwinogrodzkich i berezyńskich, część dokumentacji kasy domowej. Sprawy dot. poddanych z różnych dóbr (m.in. sprawa chłopów teplickich oddanych do nauk rzemiosł w Petersburgu).
Inw. kartkowy, Kazimierski J., kon. 1950
W 1800 r. gdy St. K. i Aleksandra Potoccy objęli podwarszawskie klucze: wilanowski i nieporęcki, całość ich spraw i stosunków maj. daleki był od stabilizacji. Dlatego też do r. 1818 trudno jest mówić o określonej strukturze zarządu d., zarówno na szczeblu centralnym, jak i lokalnym. Był to okres organizacyjny, St. K. bardzo silnie ingerował w sprawy adm. d. posługując się swoimi ludźmi np. plenipotentem generalnym Dominik Cellary. Jeszcze za życia St. K. i Aleksandry Potockich właściwym twórcą i organizatorem tego archiwum był ich syn Aleksander Potocki. W swoich projektach zakładał on zaangażowanie administratora dóbr Wilanów i Nieporęt, który prowadziłby kasę generalną oraz utworzenie stałej funkcji generalnego administratora – archiwisty. Był to pierwszy krok w kierunku utworzenia centralnej administracji dóbr Potockich. Następnym krokiem było rozpoczęcie z dniem 1 I 1817 r. działalności ogólnej administracji dla dóbr „podwarszawskich”, w skład których weszły klucze: wilanowski, nieporęcki, osiecki i piaseczyński. 30 VI 1819 r. utworzono Administrację Generalną Dóbr i Interesów Aleksandry z Lubomirskich Potockiej która stanowiła zarząd ogólno - gosp. i maj., była najwyższym ogniwem zarządu gosp., obejmowała swym zasięgiem całe latyfundium a na jej czele stanął administrator generalny.
Koresp. adm.-gosp. różnych szczebli zarządu dóbr między sobą, z właścicielem, dzierżawcami, z różnymi instytucjami i osobami z zewnątrz, liczne załączniki, wśród nich spisy dokumentacji prawnej, plenipotencje, umowy, kopie przywilejów i nadań dla dóbr, plany gruntów, wyciągi hipoteczne, listy zastawne, akta procesowe, dokumentacja rachunkowa a także podania o zatrudnienia z życiorysami oraz umowy z poszczególnymi pracownikami d. Występują tu a. dot. d.: wilanowskich, opatowskich, otwockich, brzeżańskich, skolskich, wiśnickich tzw. d. galicyjskich zawierające rozległą dokum. adm.-ekonomiczną, wykazy dochodów i wydatków, raporty kasy prowentowej, wykazy papierów prawnych, kwity, tabele oficjalistów i czeladników, szereg informacji związanych z tymi d., różnego rodzaju raporty, koresp., umowy, rachunki, zestawienia dochodów i wydatków. Znajdują się tu również a. dot. posiadłości Potockich w Warszawie, na Mokotowie i Pradze m.in.: pałacu na Krakowskim Przedmieściu, magazynu na Solcu, jurydyki praskiej, domu przy ul. Trębackiej.
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Cisek B., 2003
„Organizacja Administracji dóbr, która porządek zabezpiecza i wskazuje umiarkowaną, lecz dostateczną liczbę oficjalistów”, opracowana przez Aleksandra Potockiego, weszła w życie 24 I 1818 r. Tworzyła ona zarząd dóbr mocno scentralizowany i podporządkowany ściśle właścicielowi. W końcu 1818 r. organizuje się i stabilizuje zarząd dóbr galicyjskich. W związku z tym zaczyna występować pojęcie Komisariatów, jako centralnych komórek zarządu obydwóch części latyfundium (Komisariat Wilanowski i Komisariat Brzeżański). Komisariat było to pojęcie o podwójnym znaczeniu: terytorialnym i organizacyjnym. Kierownictwo Komisariatu sprawował rządca dóbr. Zakres jego kompetencji i obowiązków polegał na: współdziałaniu z Administracją Generalną w zakresie kompetencji, centralnym zarządzie gospodarczym dóbr w Królestwie, lokalnym zarządzie dóbr klucza wilanowskiego. Rządca dóbr był zobowiązany do kontrolowania całości i nienaruszalności granic, do dostarczania wszelkich materiałów i informacji dla spraw prawno – majątkowych, jakich mógł potrzebować plenipotent prawny. Rządca był czynnikiem projektodawczym i wnioskodawczym. Ważniejsza jednak była jego rola wykonawcza, jako zarządzającego gospodarką dóbr. Był on bowiem pierwszym czynnikiem wprowadzającym w życie wszystkie ogólne wytyczne Administracji Generalnej i kontrolującym je. Był zobowiązany do przeprowadzania regularnych, dwutygodniowych, rewizji wszystkich folwarków klucza wilanowskiego. Działał w ścisłym porozumieniu z Administracją Generalną. Jego bezpośrednimi pomocnikami byli: ekonom generalny kluczowy i rachmistrz. 1 I 1824 r. został zniesiony Komisariat Wilanowski jako centralny zarząd dla dóbr w Królestwie, a zreorganizowane administracje kluczowe przeszły bezpośrednio po zarząd Administracji Generalnej, otrzymując nowe instrukcje. Rola zarządów kluczowych została rozszerzona i wzmocniona: przejęły one wszystkie wyżej omówione funkcje Komisariatu Wilanowskiego, jako centralnego zarządu gospodarczego dóbr. Ta reorganizacja miała na celu pewną decentralizację zarządu dóbr i oszczędności personalne. Następne zmiany na szczeblu administracji centralnej zostały przeprowadzone przez Aleksandrę Potocką w 1830 r. i prawie przywracały stan z lat 1819 – 1824. W marcu 1831 r. Aleksander Potocki, po śmierci matki, przejął zarząd nad dobrami i zniósł jej postanowienia. 1 XII 1831 r. została rozwiązana Administracja Generalna i przywrócony Komisariat Wilanowski, jako centralny zarząd dla dóbr, ale tylko w Królestwie. Na jego czele stanął rządca dóbr. Miał on zarządzać bezpośrednio Kasą Prowentową Wilanowską, nie podlegała mu tylko Kasa Generalna. Współdziałał z nim, bezpośrednio mu podporządkowany, rachmistrz wydziałowy wilanowski. Została utworzona nowa instytucja: Biuro Przyboczne Interesów Ogólnych Aleksandra Potockiego, która pełniła w ograniczonym rolę zarządu ogólnomajątkowego. Ostatnia reorganizacja przeprowadzona przez Aleksandra Potockiego nastąpiła w 1840 r. Przywróciła ona w ogólnych zarysach stosunki z lat 1824 – 1830, znosiła Komisariat Wilanowski, którego kompetencje przejęło Biuro Interesów Ogólnych. Po objęciu w 1845 r. dóbr w Królestwie przez Augusta Potockiego w ciągu najbliższych lat (1845 – 1848) sprawy administracyjne nie uległy żadnej zmianie, jedynie Komisariat Wilanowski przyjął nazwę Komisariatu Wilanowskiego Dóbr i Interesów Augusta Potockiego.
Korespondencja administracyjno-gospodarcza różnych szczebli zarządu dóbr między sobą, z właścicielem, dzierżawcami, z różnymi instytucjami i osobami z zewnątrz. W dokumentach nie ma zwartych akt personalnych. Zawierają jedynie podania o pracę, jak również prośby pracowników o podniesienie pensji lub wspomożenie finansowe. Najwięcej pism tego rodzaju można znaleźć w dokumentach datowanych od 1845 r. do 1848 r., tj. z okresu kiedy właścicielami Wilanowa i innych dóbr byli August Potocki i jego żona Aleksandra z Potockich Potocka. Dokumenty dotyczące ustaleń w sprawie pensji dla oficjalistów i służących. Raporty przychodów i rozchodów przysyłane z poszczególnych folwarków do Wilanowa, raporty z dochodów propinacyjnych, akta spraw dotyczących rozliczeń z dzierżawcami i procesów z nimi, raporty z Kasy Prowentowej. Obszerna dokumentacja dotycząca dóbr klucza opatowskiego – korespondencja między jego kolejnymi administratorami a Komisariatem Wilanowskim lub Administracją Generalną. Materiały dotyczące dbania przez właścicieli o zdrowie ich poddanych (raporty głównego chirurga dóbr, materiały dotyczące wysyłania chorych lub zniedołężniałych włościan do szpitali, osieroconych dzieci do ochronki). „Dziennik Komisariatu Wilanowskiego” - zawierający spis przychodzących do Komisariatu Wilanowskiego i wychodzących od niego dokumentów.
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Jarosz A., 2003.
Biuro Przyboczne Aleksandra Potockiego powołane zostało instrukcją z dnia 13 IV 1832 r. pod nazwą "Przepisy ogólne dla Biura mego Przybocznego do prowadzenia wszelkich interesów utrzymywania porządku biurowego Kassy Generalnej i Prowentowej" podpisana była przez Aleksandra Potockiego, Piotra Lewandowskiego i Jacentego Pancera oraz "Instrukcja dla Biura mego przybocznego, trudniącego się ekspedycją interesów i utrzymującego Kasę Generalną i Domową". Według tych instrukcji Biuro działało pod kierunkiem plenipotenta Piotra Lewandowskiego, a w skład jego wchodził ponadto sekretarz oraz personel kancelaryjny (protokolista i manualista). Biuro pełniło w pewnym ograniczonym zakresie rolę zarządu ogólno maj., prowadziło Kasę Generalną, najważniejszą funkcją było jednak prowadzenie rozległej koresp. właściciela oraz kontrolę rachunkową (przyjmowanie i sprawdzanie formalne raportów rachunkowych) w stosunku do d. w Królestwie i w Galicji. Sekretarz utrzymywał kontrolę przychodów i wydatków stałych, kasę domową, tabele raportów i wpisywał w nią nadsyłane raporty. Przychodząca do Biura koresp. otwierana była przez sekretarza, który nadawał jej nr kolejny i oddawał protokoliście, aby ten zapisał w dzienniku treści i daty.
Koresp. prowadzoną w imieniu Aleksandra Potockiego przez jego pracowników w różnych sprawach m.in.: adm., kasowych, rachunkowych, prawnych, leśnych i polityczno-policyjnych. Są to instrukcje wydawane przez Aleksandra Potockiego osobom pracującym na różnych stanowiskach w jego d. Wśród a. znajdują się raporty z odbytych lustracji poszczególnych dóbr, rewizji , raporty ze sprzedanego drewna , wykazy wydanych zapomóg dla włościan ze wsi Wilanów, Powsinek, Zawady, Służew, Dąbrówka, Moczydło, Kabaty i Wolica w 1832 r. Wśród dokum. kasowej i rachunkowej znajdują się obliczenia kasy prowentowej, etaty pensji i ordynarii a także listy płac dla oficjalistów i służących oraz wydatki poniesione przez d. Aleksandra Potockiego na wojsko polskie, rosyjskie, francuskie, austriackie, pruskie i saskie, są to m.in.: tabele kosztów i strat, tabele różnych wydatków dla wojska saskiego z 1806 r. i pruskiego z 1811 r. w dobrach klucza opatowskiego i wilanowskiego, tabela poniesionych wydatków na rzecz Księstwa Warszawskiego z 1806 r., wykaz wydatków dla wojska austriackiego poniesionych przez d. brzeżańskie, wilanowskie, nieporęckie, opatowskie z lat 1806 - 1814, wykazy wydawanych produktów dla wojska polskiego przez d. wilanowskie z 1831 r. i wykazy zabranych produktów przez wojsko rosyjskie z d. wilanowskich z 1831 r. Dział ten zawiera także informację dotyczącą przekazanego przez Stanisława Kostkę i Aleksandrę Potockich zb. rycin do Biblioteki Uniwersyteckiej.
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Cisek B., 2004
1 I 1824 r. został zniesiony Komisariat Wilanowski jako centralny zarząd dla dóbr w Królestwie, a zreorganizowane administracje kluczowe przeszły bezpośrednio po zarząd Administracji Generalnej, otrzymując nowe instrukcje. Rola zarządów kluczowych została rozszerzona i wzmocniona: przejęły one wszystkie funkcje Komisariatu Wilanowskiego, jako centralnego zarządu gospodarczego dóbr. Następne zmiany na szczeblu administracji centralnej zostały przeprowadzone przez Aleksandrę Potocką w 1830 r. i prawie przywracały stan z lat 1819-1824. W marcu 1831 r., po śmierci hrabiny, zarząd nad dobrami przejął jej syn - Aleksander Potocki. Na początku grudnia t.r. rozwiązano Administrację Generalną i przywrócono Komisariat Wilanowski, jako centralny zarząd dla dóbr, ale tylko położonych w Królestwie. Na jego czele stanął rządca dóbr. Miał on zarządzać bezpośrednio Kasą Prowentową Wilanowską, nie podlegała mu tylko Kasa Generalna. Współdziałał z nim, bezpośrednio mu podporządkowany, rachmistrz wydziałowy wilanowski. Została utworzona nowa instytucja: Biuro Przyboczne Interesów Ogólnych Aleksandra Potockiego, która pełniła w ograniczonym zakresie rolę zarządu ogólnomajątkowego. Ostatnia reorganizacja przeprowadzona przez Aleksandra Potockiego miała miejsce w 1840 r. Przywróciła ona w ogólnych zarysach stosunki z lat 1824 – 1830, znosiła Komisariat Wilanowski, którego kompetencje przejęło Biuro Interesów Ogólnych. W skład zreorganizowanego Biura Interesów Ogólnych weszli: plenipotent Jacenty Pancer, referent, kasjer oraz archiwista. Miało ono charakter zarządu ogólnomajątkowego i centralnego dóbr, tych położonych w Królestwie, jak i w Galicji. Podobne funkcje spełniała kiedyś Administracja Generalna. Aleksander Potocki zostawił sobie do rozpatrzenia najważniejsze decyzje, często jednak cedował swoje uprawnienia na pełnomocników, udzielając im szerokich kompetencji. W czasie zmian przeprowadzonych w latach 1840–1842 wyodrębniony został Wydział Rachunkowy. Na jego czele stał rachmistrz wydziałowy, bezpośrednio zależny od właściciela i Biura Interesów Ogólnych. W tym okresie przywrócono odrębny zarząd kluczowy z administratorem na czele (podobnie jak w latach 1824-1832). Administrator wilanowski miał wgląd w wewnętrzne sprawy wszystkich komórek gospodarczych klucza. W 1842 r. Biuro zostało ponownie przemianowane na Komisariat Wilanowski, ale już bez zmiany swojego charakteru.
Dokumenty pochodzące głównie z lat 30. i 40. XIX w., tj. z okresu, kiedy dobrami zarządzał hrabia Aleksander Potocki (do 1845 r.) – wielki koniuszy, senator Królestwa Polskiego. Korespondencja administracyjno-gospodarcza różnych szczebli zarządu dóbr między sobą, z właścicielem (hrabią Aleksandrem Potockim), plenipotentami hrabiego, administratorami dóbr, dzierżawcami poszczególnych folwarków, dokumenty związane ze sprawami finansowymi, np. raporty fabryczne, sperandy przychodu i rozchodu zboża i paszy na potrzeby danego folwarku, wykazy pensji i ordynarii dla oficjalistów i służących, „sperandy pieniężne” dóbr kluczy: nieporęckiego, osieckiego, wilanowskiego, browaru i gorzelni w Wilanowie. Osobno ujęte są tzw. ”przedmioty lasowe”: wykazy zapasów drzewa, ilości potrzebnego drzewa do wykończenia budowy śluzy w Opatowie, raporty z przeprowadzonej przez nadleśnego Ignacego Hübela lustracji w lasach, wyniki śledztw dotyczących defraudacji drzewa przez pracowników leśnych, „etaty” drzewa opałowego i in. Kilka poszytów poświęconych jest sprawom „rządowo-policyjnym i duchownym”: kopie wyroków sądowych, protokół ze śledztwa w sprawie nielegalnego opuszczania przez chłopów pańszczyźnianych swoich gospodarstw, korespondencja dotycząca kwaterunku w dobrach wilanowskich wojska rosyjskiego, Kozaków zwanych „Czerkiessami”, pisma do Aleksandra Potockiego z instytucji rządowych, np. Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych, korespondencja hrabiego z biskupem Chmielewskim, sufraganem i administratorem archidiecezji warszawskiej, w sprawie obsadzenia wakującego stanowiska proboszcza w Wilanowie. Tzw. „przedmioty prawne”: wezwania sądowe dla hrabiego Aleksandra Potockiego, upoważnienia wystawione przez hrabiego patronom (adwokatom) Trybunału Cywilnego do reprezentowania jego interesów w procesach, pismo od Zwierzchności Hipotecznej Trybunału Cywilnego woj. podlaskiego w sprawie wpisania do księgi wieczystej dóbr Całowania i Radwanków, świeżo nabytych przez hrabinę Aleksandrę z domu Lubomirską Potocką, kopie kontraktów dzierżawnych, pisma w sprawie pozwów o naruszenie granic. „Przedmioty interesa ogólne”, wśród których znajduje się interesujący dokument - „Organizacja Biura Interesów moich Ogólnych do załatwiania wszelkich przedmiotów, utrzymywania porządku Biurowego Kasy Jeneralnej i Domowej, zasadę stanowić mające” z 11 IX 1840 r. W „przedmiotach domowych”: korespondencja między hrabią Aleksandrem Potockim a jego synem Stanisławem, kontrakt zawarty między hrabią a nauczycielem Stanisława – prof. Georgem Grosem, raporty przychodu i rozchodu furażu dla stajni wilanowskiej, dyspozycje dla oficjalistów i służących, sprawy reperacji w pałacu warszawskim Potockich na Krakowskim Przedmieściu, inwentarze naczyń kuchennych w kuchni warszawskiej i wilanowskiej, spis rzeczy znajdujących się w garderobie hrabiego Potockiego w Warszawie, „książki służbowe” lokajów hrabiego, kontrole i wykazy owoców leśnych i zwierzyny dostarczanej z lasów do kuchni pańskiej. W „przedmiotach korespondencjach potocznych”: świadectwa wystawione przez Aleksandra Potockiego jego pracownikom, prośby do hrabiego od pracowników i włościan o wsparcie materialne. Obfita dokumentacja dotycząca Kasy Generalnej Wilanowskiej: raporty miesięczne, wykazy rat dzierżawnych. Osobna sygnatura zatytułowana „Realność Ursynów” zawierająca m.in. kwity na zapłacenie składki ogniowej z Ursynowa, jego opis i dokumenty dotyczące nabycia tej posiadłości przez hrabiego Aleksandra Potockiego. A. dotyczące starania się przez rodzinę Potockich o utworzenie ordynacji z dóbr położonych w Królestwie Polskim. A. zawierają również dokumenty dotyczące rządowego Wydziału Stajennego, opłacenia jego urzędników, oficjalistów i służby niższej, zakupu koni w Anglii przez hrabiego Aleksandra Potockiego i rozliczeń finansowych z tym związanych. Materiały związane z ogrodem wilanowskim, spis roślin w nim się rosnących, sprawa ich kradzieży dokonanej przez ogrodnika Wiśniewskiego. Dokumenty dotyczące pogrzebu hrabiego Aleksandra Potockiego: pisma plenipotenta Jacentego Pancera do proboszczów parafii w dobrach wilanowskich zawiadamiające o śmierci hrabiego i jego pogrzebie, korespondencja w sprawie kosztów pochówku.
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Jarosz A., 2005.
W 1845 r. (faktycznie ok.. 1840 r.) August Potocki (1806-1867) zorganizował komórkę centralnej administracji swoich dóbr "Zarząd Główny Dóbr i Interesów Augusta Potockiego", która dziłała do ok.. 1868 r. Nadawał ona ogólny kierunek zagospodarowania i eksploatacji dóbr Augusta Potockiego. On ustalał organizację administracji i system eksploatacji dóbr, decydował o nastawieniu gospodarki na taką czy inną gałąź produkcji, rozstrzygał w sprawach personalnych oficjalistów (personel administracji dobrami), zakreślał ramy finansowe gospodarki w dobrach, zatwierdzał „sperandy” (spodziewany zysk) i „etaty” (budżet, w gospodarstwie wiejskim dosłownie wykaz spodziewanych dochodów i wydatków na jeden rok). Ważną funkcją Zarządu było kontrolowanie i analizowanie wyników gospodarczych, poprzez przyjmowanie, a później analizowanie raportów (rocznych, kwartalnych i miesięcznych) i wiadomości gospodarczo-statystycznych nadsyłanych z poszczególnych dóbr. Poza kierowaniem spraw gospodarczych w zasięgu jego działań leżał całokształt spraw majątkowych właściciela (sprawy prawno-majątkowe oraz zarząd innymi źródłami dochodu, poza dobrami ziemskimi). Zarząd centralny prowadził kasę o charakterze centralnym, do której wpływały wszelkie dochody.
„Zarząd Głównego Dóbr i Interesów Augusta Potockiego”, składa się głównie z korespondencji tegoż z rządcami kluczy (administratorzy) i oficjalistami (bezpośredni personel zarządzający poszczególnymi dobrami lub dziedzinami gospodarki w dobrach) z licznymi załącznikami (tabele wydanych ordynarii służącym i oficjalistom; rachunki zboża w snopach i paszy; rachunki ogrodowizny, owoców i warzyw; inwentarze; raporty; lustracje dóbr; rejestry; taksy; wiadomości statystyczno-rachunkowe; protokoły; taksy; rachunki; kwity; asygnaty itp.), dotyczącej dóbr: wilanowskich (sygn.: 1-63), opatowskich (sygn.: 64-86), międzyrzeckich (sygn.: 87-147), starostwa zwinogrodzkiego (sygn.: 148-162) i dóbr teplicko-bubnowieckich (sygn.: 163-208) i spraw ogólnych (sygn.: 209-247) (dotyczące: kupna dóbr; Kasy Generalnej i Domowej; ogólnej administracji dóbr i lasów; oficjalistów; akta procesowe; opieki; rzemieślników; pałacu w Petersburgu; prenumeraty periodyków; dobroczynności; sprowadzania towarów z zagranicy; handlu i przemysłu; kandydatów na urzędy; spraw domowych Potockich; dotyczących spadku po Aleksandrze i jego synie Auguście Potockim; stadnin; dóbr nadwołżańskich Potockich; akta osobiste Augusta Potockiego i oficjalistów) Augusta i Aleksandry Potockich z lat 1832-1873. W aktach znajdują się też kopie pism wychodzących z Zarządu takich jak m.in.: instrukcje, dyspozycje i regulaminy. Z załączników nie czysto administracyjnych najciekawsze to: plan frontonu i przekroju poprzecznego: „Domek dla ogrodnika do Marysina (18 II 1856)”; sześć planów budynków mieszkalnych i ekonomicznych dla plebana, wikariusza i służby parafii Klasy”; plan Szpitala Sióstr Miłosierdzia w Tepliku; plany budowli w mieście Tepliku; akta osobiste Augusta Potockiego z listą stanu służby i załącznikami do niej, m.in. z wydrukowaną na jedwabiu Gazetą Rządową Królestwa Polskiego i z patentem dla Augusta Potockiego na order św. Grzegorza I klasy na pergaminie z kancelarii Piusa IX. Do akt wszyte są, też druki: (m.in. naczelnika powiatu warszawskiego) i gazety („Dziennik Warszawski”, „Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego”, „Gazeta Warszawska”, „Kurier Warszawski”, „Warszawska Gazeta Policyjna”).
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami opracowany przez Jankowski R., 2002.
Protokoły sesji posiedzeń Administracji Generalnej Dóbr i Interesów, protokoły postanowień i dyspozycji wydawanych przez Potockich administracji ich dóbr. Jako prezes obrad - Aleksander Potocki lub Ksawery Potocki. Sesje odbywane również bez obecności prezydującego (z udziałem sekretarza generalnego Wincentego Żabińskiego, nadrachmistrza Jacentego Pancera oraz rachmistrza wydziałowego Stanisława Majerskiego), zatwierdzane podpisem przez hrabinę Aleksandrę z Lubomirskich Potocką. Posiedzenia odbywane z udziałem administratora generalnego Feliksa Sapalskiego oraz sekretarza Aleksandra Potockiego - Jana Moszyńskiego i Jacentego Koczalskiego, rachmistrza wydziałowego. W protokołach zapisy spraw, którymi zajmowali się obradujący: przyznawanie gratyfikacji, rozsądzanie sporów z dzierżawcami, sprawy dotyczące niepłacenia czynszów przez dzierżawców, spory graniczne. "Pamiętnik Postępowań co do Dóbr i Interesów od terminu ś. Jana 1826 r. przez lata następne w Biurze Administracji Generalnej utrzymywany".
Inw. książkowy ze wstępem i spisem oficjalistów i pracowników oraz osób związanych z dobrami Potockich, Jarosz A., 2007.
Dokumenty pochodzące z lat 1819-1848, tj. z okresu, kiedy dobrami zarządzali: hrabia Stanisław Kostka Potocki i jego żona Aleksandra z domu Lubomirska, ich syn Aleksander Potocki (do 1845 r.) – wielki koniuszy, senator Królestwa Polskiego oraz wnuk – August Potocki. W tabelach wykaz pism i dokumentów przysyłanych do: Administracji Generalnej, Biura Interesów Ogólnych, Komisariatu Wilanowskiego (w zależności od lat inna komórka spełniała funkcję centralną) oraz wysłane od nich odpowiedzi i polecenia. Jest to korespondencja administracyjno-gospodarcza różnych szczebli zarządu dóbr między sobą, z właścicielem (m. in. hrabią Aleksandrem Potockim), plenipotentami hrabiego, administratorami dóbr, dzierżawcami poszczególnych folwarków, dokumenty związane ze sprawami finansowymi, np. raporty fabryczne, sperandy przychodu i rozchodu zboża i paszy na potrzeby danego folwarku, wykazy pensji i ordynarii dla oficjalistów i służących, „sperandy pieniężne” dóbr kluczy: nieporęckiego, osieckiego, brzeżańskiego, wilanowskiego, browaru i gorzelni w Wilanowie. Prośby pracowników o podwyższenie im pensji i ordynarii, o przeznaczenie pieniędzy na pomocników pisarza propinacyjnego i rachmistrza wydziałowego. Różnego rodzaju raporty przesłane przez Komisariat Wilanowski, jak np.: przychodu i rozchodu materiałów fabrycznych, materiałów "tak surowych, jako i palonych" w cegielniach olechowskiej i dąbrowickiej, percepty i ekspensy pieniędzy z kasy pałacu warszawskiego, drzewa opałowego, raport w sprawie chorych włościan z dóbr wilanowskich i nieporęckich. i in. Raporty miesięczne ze stanu stada i psiarni. Pisma z Komisji Województwa Mazowieckiego, wzywające dobra wilanowskie do bezpłatnego udzielenia materiałów drzewnych do budowy ratusza w Piasecznie. Raporty kwartalne fabryki żelaznej skolskiej, magazynu żelaznego skolskiego, raporty propinacji klucza skolskiego. Zawiadomienie dla Aleksandry Lubomirskiej od Sądu Szlacheckiego Lwowskiego "o przeznaczonym terminie (...) względem ustanowienia adwokata z strony wszystkich wierzycieli masy krydalnej Jwej Hetmanowej Rzewuskiej [Konstancji z d. Lubomirskiej] na powództwo Ignacego Witkowskiego".
Inw. książkowy ze wstępem i spisem oficjalistów i pracowników oraz osób związanych z dobrami Potockich, Jarosz A., 2006.
Kontrola Generalna Dóbr i Interesów Augustów Potockich powstała w 1862 r. w miejsce Zarządu Głównego Dóbr i Interesów Augusta Potockiego w 1862 r. i istniała do 1867 r. Wprowadziła ona stanowisko rachmistrza-kontrolera współpracującego ściśle z plenipotentem, specjalnie do niego należały sprawy ekonomiczne i administracyjne (tylko w stosunku do dóbr w Królestwie Polskim). Miało to na celu usprawnienie działalności zarządu centralnego w zakresie spraw ekonomicznych i bliższe powiązanie jej z gospodarką
Akta adm.-gosp. dot. d. Potockich, a. kasowe (wykazy stanu kapitałów, budżety, bilanse i raporty kasy generalnej, etaty pensji i ordynarii, rachunki kuchenne, zagraniczne, z wykonywania różnych robót), kontrakty dzierżawne i deklaracje (umowy) na wykonywanie zleconych prac remontowych i rzeźbiarskich, akta lasowe (korespondencja prowadzona z administracją leśną, taksy płodów leśnych), zaświadczenia z pracy, postanowienia Augusta i Aleksandry Potockich (instrukcje dla pracowników). Akta dot. młynu parowego, browaru, gorzelni, cukrowni. Wystepuje tu liczna koresp. i załączniki dot. oprócz d. wilanowskich także d. międzyrzeckie, słubickie, teplickie, bubnowieckie, sitkowieckie (koresp. w sprawie sporów rodzinnych o te d., a. nabycia Sitkowic) i nadwołżańskie.
Inw. kartkowy, ok. 1950
Instrukcje o utworzeniu w 1867 r. Biura Centralnego. Wykazy hipoteczne. Kontrakt sprzedaży dóbr międzyrzeckich (1884 r.). Przychody, rozchody, stan Kasy Generalnej. Akta osobiste hrabiny Aleksandry z Potockich Potockiej. Korespondencja pełnomocnika Pogorzelskiego z Bankiem Państwowym w Petersburgu. Korspondencja z innymi bankami: Bankiem Dyskontowym w Warszawie, Bankiem Polskim, Towarzystwem Kredytowym Ziemskim w Królestwie Polskim oraz La Societe Generale de Credit Industriel et Commercial w Paryżu. Akta plenipotencji w bieżących sprawach, sprawozdania z objazdów lasów. Pisma wymieniane z Kancelarią Główną Dóbr i Interesów JW Hrabiów Potockich w Krzeszowicach, korespondencja z hr. Arturem Potockim z Krzeszowic, z Biurem Centralnym hrabiów Potockich w Kijowie, z Zarządem Głównym dóbr galicyjskich hr. Alfreda Potockiego. Rozliczenia rachunków między spadkobiercami po śp. Auguście Potockim. Listy różnych osób, wykazy listów zastawnych. Kontrakty i deklaracje, m.in. umowa na wykonanie robót sztukaterskich w Sali Bibliotecznej w Wilanowie. Obliczenie pamiątkowych podarunków dla oficjalistów, urzędników i służących zapisanych przez Aleksandrę Potocką w testamenciez 2/14 czerwca 1887. Pokwitowania osób obdarowanych przez hrabinę.
Inw. kartkowy.
Koresp. prowadzona m.in. przez Stanisława Rostkowskiego, występującego w imieniu Ksawerego Branickiego, z różnymi osobami, firmami i instytucjami społecznymi, finansowymi. Wśród licznych załączników do tej koresp. znajdują się a. dot. działalności charytatywnej rodziny Branickich. Są tu dok. zawierające informacje dot. różnych Towarzystw np.: Warszawskiego Towarzystwa Akcyjnego Browarów "Chmiel" z 1898 r., Warszawskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego z XII 1898 r., Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim, Towarzystwa Wyścigów Konnych w Królestwie Polskim, Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiegowraz ze statutami, ustawami, spisami i składem członków, a także sprawozdaniami i bilansami. Poza tym w dziale znajduje się wiele dok. dotyczących interesów Ksawerego Branickiego prowadzonych z różnymi instytucjami finansowymi i bankami wraz z dołączonymi wyciągami z rachunków, stanem kont, koresp. w sprawach finansowych, rachunkami i ponagleniami o wpłacanie zaległych procentów. A. dot. spadku po Augustowej Potockiej, rachunki wystawiane przez nią i już po jej śmierci, a także a. związane z jej pogrzebem (koszty opłacane przez K. Branickiego, kondolencje, nekrologi, nabożeństwa żałobne) i akt zgonu Aleksandry Potockiej a także dok. zawierające interesy prowadzone wcześniej przez Potocką a potem przez Ksawerego Branickiego. Są tu liczne druki będące zaproszeniami na imprezy, broszurami reklamowymi dot. różnych fabryk i sklepów. Dział ten obok a. dot. d. wilanowskich zawiera także dok. związane z posiadłościami Branickich na Ukrainie (Medwin, Unin, Uzin). Są to a. np. Zarządu Stadnin w Dobrach Stawiskich Władysława Michała Branickiego i Zarządu Stadniny Unińskiej Ksawerego Branickiego zawierające świadectwa o pochodzeniu koni znajdujących się w tych stadninach.
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Cisek B., 2003
Fragm. dot. muzeum w Wilanowie oraz parcelacji d. wilanowskich. Znajdują się tu dok. dot. różnych drobnych spraw, np. akta sprzedaży gruntów, prośby. Sprawiają one wrażenie, jak gdyby pochodziły z różnych działów, niektóre adresowane są do Zarządu Dóbr i Interesów Adama Branickiego , a niektóre np. do Administracji Rolnej dóbr Wilanów, czy też do Zarządu Lasów Wilanowskich Adama Branickiego. Wśród a. znajduje się "Cennik [ilustrowany] okuć do drzwi i okien składu towarów żelaznych i narzędzi Krzysztofa Bruna i syna w Warszawie.
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Cisek B., 2003
Kasa Generalna w latach 1805-1832 podlegała bezpośrednio pod właściciela dóbr, prowadziła ją Administracja Generalna Dóbr i Interesów, funkcję kontrolną w stosunku do Kasy pełnił rachmistrz wydziałowy podłegły tejże Administracji Generalnej. Natomiast w latach 1832-1834 podlegała Plenipotentowi i Biurze Przybocznemu Interesów Ogólnych Aleksandra Potockiego, 1840-1848 Biurze Interesów Ogólnych (do 1845 r.), Komisariatowi Wilanowskiemu Dóbr i Interesów Augusta Potockiego zaś w latach 1848-1862 Zarządowi Głównemu Dóbr i Interesów Augusta Potockiego a od 1862 do 1867 Kontroli Generalnej Dóbr i Interesów Augusta Potockiego.
Akta adm.-gosp. dot. Kasy Generalnej z lat 1805-1938 i Kasy Domowej z lat 1779-1892, są to księgi główne, dzienniki kasowe, kategorniki, księgi kontroli, opisy stanu interesów, księgi kontowe, rachunki roczne i inne, spisy długów i wierzycieli, dzienniki przychodów i rozchodów, dzienniki poborów i wypłat, księgi kasowe obejmujące wszystkie wydatki, raporty dzienne i miesięczne, księgi awansów, kontrola dochodów stałych, budżety ogólne. Ponadto a. zawierają stany interesów Aleksandry z Lubomirskich, Aleksandra, Augusta Potockich, wykaz stanu interesów St. K. i Aleksandry z Lubomirskich Potockich oraz księga główna, kategorniki i dzienniki kasowe Kasy Sukcesjonalnej Potockich z lat 1845-1848 oraz księgi Głównego Biura Przybocznego Ksawerego Branickiego. Kasa Generalna ; itp.
Inw. kartkowy
Allegata czyli załączniki, inaczej dowody kasowe. Największą ich część stanowią dowody Kasy Generalnej i Kasy Prowentowej Wilanowskiej oraz dokumenty do księgowości folwarków, zakładów przemysłowych i administracji rolnej dóbr wilanowskich, a także Zarządu Pałaców i Ogrodów na terenie tych dóbr (lata 1794-1940). Niewielkie są grupy allegatów kas prowentowych dóbr Słubice i Międzyrzec (lata 1858-1861) oraz administracji nieruchomości Lubomirskich, Potockich i Branickich w Warszawie (lata 1786-1925). Duża część alegatów pochodzi z Kasy Domowej kolejnych właścicieli Wilanowa z czasów od Elżbiety z Lubomirskch Sieniawskiej do Aleksandry z Potockich Potockiej (lata 1687-1892).
Inw. kartkowy, Kazimierski J., Laudańska I., Smoleńska B., Zielińska T., ok. 1950 r.
Instrukcja wydana na początku 1830 r. przez Aleksandra Potockiego dla Administracji Generalnej stwarzała stanowisko lustratora lasów, został nim Marcin Kamiński następnie Ignacy Matuszewski. Stanowisko lustratora miało charakter nadzorczo-kontrolny w zakresie gospodarki leśnej we wszystkich dobrach, lustratorzy mieli działać w ścisłym porozumieniu z miejscowym administratorem, który nadal pozostawał jedynym zwierzchnikiem służby leśnej. W 1835 r. utworzono na stałe centralną administracje lasów na czele z nadleśnym generalnym (Ignacy Hubel). W 1836 r. wydano generalną instrukcję dla wszystkich oficjalistów leśnych. I tak nadleśny generalny był współpracownikiem rządcy dóbr, był głównym organizatorem i kontrolerem gospodarki leśnej, do niego należała także polityka handlowa leśna. Sprawował nadzór nad funkcjonowaniem oficjalistów i służby leśnej. Bezpośrednim zwierzchnikiem całej służby leśnej był jednak nadal administrator kluczowy. W zakresie spraw leśnych administrator i nadleśny byli współgospodarzami - taki układ przetrwał do 1864 r.
Akta dot. Nadleśnictwa Generalnego (zarząd administracji leśnej w dobrach wilanowskich, międzyrzeckich, tepickich), potem tylko Nadleśnictwa Wilanowskiego (leśnictwa Chojnów, Kabaty, Zastów). Są to dok. adm.-gosp. zawierające: instruktarze, plany urządzenia lasów, protokoły sesji ekonomicznych, koresp., a. osobowe personelu, rejestry materiałowe, rachunki, dokum. kasową, raporty leśnictw, mapy podręczne lasów, dzienniki korespondencyjne pracowników leśnych, dzienniki defraudacyjne zwierzyńca i bażantarnii w d. wilanowskich, pożary w lasach. A. dot. także oprócz gospodarki leśnej, spraw łowiectwa, barci, eksploatacji runa leśnego, prowadzenia smolarni, polowań. Występuje tu także dok. dot. d. teplicko-bubnowickich.
Inw. kartkowy, Walawender A., 1948.
Zróżnicowana zawartość, tak ze względu na temat, jak i ramy czasowe. A. dotyczące przedmiotów prawnych. Kontrakty z różnymi osobami, np. z dzierżawcami dóbr i folwarków. Korespondencja z posesorami w dobrach wilanowskich (m.in. Chojnowa, Dąbrówki, Powsina, Olechowa, Wolicy, Służewa, Żabieńca, browaru i gorzelni w Wilanowie). Dochody z dzierżaw folwarków, jezior, stawów itp. oraz obrachunki z dzierżawcami tychże. A. dotyczące kolonistów osiadłych w dobrach. Korespondencja z czynszownikami w folwarkach. Wykazy zapomóg udzielanych w zbożu. Etaty pensji i ordynarii oficjalistów i służących. Pisma dotyczące popełnionych przez nich nadużyć, kar za nie i nagród za właściwe pełnienie funkcji. Prośby od pracowników, gracjalistów i poddanych. Raporty miesięczne i roczne Kasy Prowentowej Wilanowskiej. Wykazy dochodów i defraudacji leśnych. A. dotyczące budowy fabryk oraz reperacji w nich przeprowadzanych. A. dotyczące kościołów i szpitali. Korespondencja rządowo-policyjna, a. w sprawach bezpieczeństwa i porządku publicznego. Dzienniki korespondencji Administracji Dóbr Wilanowskich. Raptularz Archiwum Wilanowskiego. Rejestry pomiarowe dóbr, inwentarze nieruchomości i ruchomości (m.in. żywca) w poszczególnych folwarkach. Dokumenty dotyczące ureulowania serwitutów włościańskich w dobrach wilanowskich. Operaty rejestracji strat wojennych (pierwsza wojna światowa).
Inw. kartkowy, Brańska E., Kowalczyk, 1950.
Podlegało Zarządowi Głównemu Dóbr i Interesów Augusta Potockiego (1848 - 1862) następnie po zmianach Kontroli Generalnej Dóbr i Interesów Augustów Potockich (1862-1867). Po 1855 r. rządca dóbr stał się jedynym gospodarzem na terenie klucza (z wyjątkiem gospodarki leśnej), którym zarządzał przy pomocy zespołu oficjalistów kluczowych. Rządca dóbr wilanowskich współpracował ściśle z nadleśnym generalnym, a podlegali mu rachmistrz-kontroler i personel pomocniczy biurowo-kancelaryjny i inny.
A. adm.-gosp. dot. wszystkch działów gospodarczych znajdujących się w d. wilanowskich oraz działalności społecznej. Wystepują tu dok. dot. folwarków (np. Olechowa, Powsina, Wilanowa), dzierżaw (np. Chojnowa, Dąbrówki, Woli Piaseckiej), spraw osobowych personelu (etaty służby dóbr i dworu), ubezpieczeń i świadczeń podatkowych, stosunków z włościanami a także niektórych spraw spornych, np. procesów o granice. A. zawierają dokum. dot. kościołów (np. w Jazgorzewie, Piasecznie, Powsinie) szkół i ochronek, szpitala św. Aleksandra w Wilanowie oraz różnorodnej działalności charytatywnej (darowizny, zapomogi, gratyfikacje). Występuje tu rozległa koresp. z licznymi załącznikami oraz różne a. normatywne (dyspozycje, instruktarze, projekty organizacyjne), a także opisowe (inwentarze, zestawienia remanentów) i rachunkowe (w naturaliach i gotówce), planowanie gospodarcze (sperandy) i sprawozdawczość (raporty , bilanse) oraz księgi kontroli.
Inw. kartkowy, Brańska E., Kowalczyk, ok. 1950
Na początku lat 20 XX w. dział ten funkcjonował pod wieloma nazwami: Zarząd Pałaców, Parków i Sadów Wilanowskich obok innych nazw takich jak m.in.: Zarząd Ogrodów, Pałaców i Parków Wilanowskich, Zarząd Pałaców, Parków i Ogrodów Wilanowskich; Zarząd Pałaców, Parków, Sadów i Ogrodów Wilanowskich czy też oddzielnie Zarząd Ogród i Park Wilanów, Zarząd Ogrodów Wilanowskich, Zarząd Muzeum w Wilanowie, Zarząd Biblioteki w Wilanowie, często także nazw tych używano zamiennie. Natomiast od 1 VII 1929 r. Zarząd otrzymał nazwę: Zarząd Pałaców, Muzeum i Parków Wilanowskich oddzielnie funkcjonowały Ogrody Wilanowskie i Sady Wilanowskie. Zaczęto także dążyć do scentralizowania wszystkich spraw i interesów Branickich. Do Kasy Zarządu Pałaców, Muzeum i Parków Wilanowskich wpływały pieniądze z Kasy Administracji Rolnej, Kasy Zarządu Lasów, z muzeum, z parku i Głównego Zarządu. Pierwszą osobą porządkującą księgozbiór wilanowski był bibliotekarz Hipolit Kownacki zatrudniony jeszcze przez Stanisława Kostkę Potockiego następnie porządkowaniem zajmowali się kolejno Kustowski, Antoni Strzelecki, Stanisław Przełęcki, Franciszek Kluczycki, Jelski, Feliksa Eger i inni. W latach 30 XX w. katalogowaniem i porządkowaniem zbiorów wilanowskich zajmował się Stanisław Gebethner.
W większości występują tu a. adm.-gosp., są to listy płac pracowników Zarządu z lat 1929-1935 oraz wykazy osób zatrudnionych w d. wilanowskich (służba: pałacowa, parkowa, łowiecka, administracyjna, muzeum, gospodarstwa rolnego i mlecznego w Wilanowie i w Wolicy, lekarza, ochroniarki oraz gracjalistów) zawierające zawód lub stanowisko, miejsce zamieszkania, stan rodziny, wykaz świadczeń pracodawcy na rzecz pracownika w artykułach żywnościowych i „Lista członków rodziny Adama Branickiego, gości w Pałacu Wilanowskim i służby pałacowej a także innych osób, które pozostają na utrzymaniu właściciela majątku Wilanów. Stan na dz. 1 lipca 1940 r.” zawierająca zawód lub stanowisko służbowe, wiek i liczbę osób w rodzinie. Znajduje się tu wiele dok. dot. muzeum i biblioteki w Wilanowie, są to m.in.: księgi zawierające wpisy różnych osób odwiedzających pałac wilanowski od 1805 do 1931 r. a także dokum. dot. konserwacji pałacu w Wilanowie. Wśród a. dot. biblioteki w Wilanowie znajdują się: katalogi książek znajdujących się w Bibliotece Wilanowskiej i inwentarze Biblioteki Wilanowskiej, zawierające spisy druków, sporządzone przy okazji przekazywania ich przez Adama Branickiego Bibliotece Narodowej w Warszawie w 1932 r. występują tu a. dzierżawy pałacu, oficyny i stajni w Natolinie. Dział ten zawiera także akta dotyczące Kazimierza Przecławskiego (zostały one przeniesione z AGWil – Drobne zespoły, Papiery Kazimierza Przecławskiego, sygn. 7-10, z uwagi na to, że był on kustoszem Biblioteki w Wilanowie).
Inw. książkowy ze wstępem i indeksami, Cisek B., 2006
Głównie a. rachunkowe, niewielki fragment korespondencji. Wykazy, notatki robocze. Korespondencja administracyjno-gospodarcza. Preliminarze budżetowe. Budżety folwarków. Sprawozdania z wykonania budżetu. Kontrole wypłaconych pensji, rozchodu i przychodu opału (węgla). Dokumenty w sprawie ubezpieczeń społecznych, podatku dochodowego od uposażeń. A. dot. komunalnej daniny od mieszkańców dóbr (podatku okupacyjnego). Dokumenty związane z mleczarnią: wykazy udoju dziennego, spis osób pobierających mleko, przerób mleka. Rejestr przychodu i rozchodu mleka oraz jego przetworów. Księgi rachunkowei dłużników, wierzycieli, dzierżawców. Wykazy poborów finansowych pracowników umysłowych w dobrach wilanowskich. A. dot. kasy i służby pałacowej. Rachunek gotówki pozostającej w dyspozycji hrabiny Adamowej Branickiej (1939 r.). Dzienniki kasowe, księgi rachunkowe i allegata.
Inw. kartkowy.
Stanowi jeden z oddziałów klucza wilanowskiego. W organizacji kluczowej była to komórka centralizująca wszystkie sprawy związane z obrotem zewnętrznym i wewnętrznym. W skład oddziału prowentowego wchodziły: kasa i magazyn prowentowy a także zarząd robót inwestycyjno-budowlanych ("fabryki", magazyny, cegielnie)) i propinacja. Kasa prowentowa w dobrach wilanowskich była komórką, w której koncentrowały się dochody i rozchody pieniężne klucza, zaspokajała wszystkie wydatki bieżące. Od 1833/34 r. prowent został przeniesiony na etat Kasy Domowej i podporządkowany bezpośrednio właścicielowi administracji centralnej. Kasą wilanowska zarzadzał pisarz prowentowy, później kasjer-oficjalista działający w ścisłej zależności od administratora czy rządcy kluczowego, miał on dbać aby wszystkie należności wpływały regularnie do skarbu. W latach sześćdziesiatych XIX w. miało miejsce personalne połączenie zarządu kasy prowentowej i Kasy Generalnej. W składzie dalszych komórek prowentowych były: magazyny gospodarcze dóbr (zbożowy, różnych surowców i wyrobów przemysłowych zakupywanych na potrzeby dóbr), odrębny magazyn drzewa opałowego, "fabryki" ekonomiczne i dworskie oraz powiązane z nimi magazyny fabryczne i cegielnie (olechowska, dąbrowiecka, kabacka, zastowska). W 1855 r. magazyn prowentowy połączono z fabrycznym, który wraz ze wszystkimi fabrykami powierzono pisarzowi fabrycznemu. Ostatnią komórką prowentową była propinacja zajmująca się produkcją i sprzedażą trunków.
A. rachunkowe dot. kasy prowentowej, magazynu zbożowego, opałowego, fabrycznego i inne (rejestry rachunkowe, raporty, księgi kasowe), a. planownania i sprawozdawczości (etaty, sperandy, bilanse, budżety). Rachunki d. wilanowskich, folwarków, cegielni (olechowskiej, dąbrowieckiej, kabackiej, zastowskiej) propinacji (gorzelni, browaru) i prowentu. Rachunki szkód w d. wilanowskich w czasie wojny 1807 r., tabele rekwizycji na rzecz wojska francuskiego, sumariusze wydatków z powodu wojny 1807 r. A. dotyczące magazynu wilanowskiego, magazynu prowentowo-fabrycznego (dzienniki przychodów i rozchodów, księgi kontrolne, rachunki). Etaty pensji i ordynarii dla służby d. wilanowskich a także budżety d. wilanowskich z lat 1861, 1891-1914.
Inw. kartkowy, Walawender A., Brańska E., 1948 - 1950
Folwarki wilanowskie podlegały bezpośrednio pod Zarząd Ogólny Kluczowy. Oddział ekonomiczny administracji kluczowej stanowili oficjaliści zarządzający poszczególnymi folwarkami. Zarządcami folwarków byli dyspozytorzy, a począwszy od lat 40 XIX w. ekonomowie, którzy byli gospodarzami odpowiedzialnymi za przebieg produkcji i jej wynik. Zobowiązani byli prowadzić registraturę folwarczną oraz składać raporty. Wykonywali swoje zadania za pomocą personelu folwarcznego (wójtowie, włodarze, polowi, karbowi, gospodynie), jej liczba w poszczególnych folwarkach była różna. W drugiej poł. lat 50 XIX w. zanika funkcja włodarza. W 1856 r. weszła w życie instrukcja, która wprowadziła pojęcie ekonoma jako pełnego gospodarza folwarku, podlegało mu wszystko co się na jego terenie znajdowało.
A. dot. następujących folwarków wilanowskich: Wilanowa, Aleksandrowa, Dąbrówki, Moczydła, Olechowa, Palucha, Powsina, Służewia, Służewca, Wolicy i Zawad. Występują tu: inwentarze, tygodniowe wykazy pańszczyzny, raporty ekonomiczne, raporty tygodniowe i miesięczne przychodu i rozchodu zboża, paszy i inwentarza, rejestry rachunkowe, dypozycje, księgi kontroli, różnorodne kwity i rachunki itp. A. zawierają dokum., występujących w poszczególnych folwarkach, mleczarni, gospodarstw rolnych, hodowli bydła i koni oraz innych działów gospodarki folwarcznej.
Inw. kartkowy, Walawender A., Brańska E., 1948 -1950
Księgi, manuały i dzienniki przychodu i rozchodu pieniędzy w gorzelni i browarze wilanowskim. Regestry gorzałczane i piwne. Książeczki kontowe szynków w: Kabatach, Zastowie, Zawadach, Zbytkowie i Zerzeniu, zawierające zapisy ilości wydawanych trunków z Wilanowa do poszczególnych szynków oraz pobieranych za nie opłat. Inwentarze browaru wilanowskiego. Regestra okowity, piwa, naczyń, opału w browarze i gorzelni. Dzienniki produktów i wyrobów browaru wilanowskiego. Raporty miesięczne o stanie produktów zbożowych, drzewa, inwentarza, naczyń oraz kasy gorzelni i browaru w Wilanowie. Dziennik wydatków na furaż dla koni w browarze wilanowskim. Kwitariusz na odzyskane zaległości od osób zadłużonych w browarze. Plan gorzelni w Wilanowie. Książki rewizyjne skontrolowanych zapasów spirytusu w magazynie gorzelni wilanowskiej. A. gospodarcze i rachunkowe młyna i tartaku w Wilanowie. Cenniki, dzienniki kasowe młyna i tartaku. Raporty miesięczne warsztatu ślusarskiego i stolarskiego w Wilanowie. Księga konsumentów prądu elektrowni wilanowskiej. Akta rachunkowe, księga imienna robotników elektrowni. Kontrola torfu wydawanego z torfiarni w Powsinie. Allegata torfiarni w Służewie. Księga kontroli przychodu i rozchodu materiałów palonych w cegielni kabackiej i olechowskiej. Spis inwentarza cegielni wawerskiej.
Inw. kartkowy, Kazimierski J., kon. 1950 r.
A. spraw poddanych rozsądzonych przed sądem patrymonialnym dla dóbr wilanowskich i nieporęckich, a także spraw dominium wilanowskiego z osobami trzecimi przed sądem rejencji pruskiej. A. procesów toczących się przed Sądem Patrymonialnym Wilanowskim w okresie, kiedy dobrami zarządzał Stanisław Kostka Potocki i jego żona Aleksandra z Lubomirskich. Dokumentacja procesów w różnych sprawach, głównie dotyczących długów zaciągniętych u Zarządu Dóbr Wilanowskich i niespłaconych m.in. przez arendarzy, karczmarzy, stolarzy, dzierżawców i in. A. sprawy przeciwko karczmarzowi „fabrykującemu trunki” wbrew umowie z dominium wilanowskim. Procesy w sprawie ustanowienia opiekunów prawnych dla małoletnich sierot po zmarłych włościanach. Sprawy o rugowanie z mieszkań niewypłacalnych lokatorów pałacu Potockich na Krakowskim Przedmieściu. A. dot. uporządkowania księgi hipotecznej gospodarstwa chłopskiego. Procesy o zniszczenie zasiewów leśnych, o prawa do ziemi, spadkowe, spory graniczne między dobrami wilanowskimi i graniczącymi z nimi terenami (np. spór o granicę między dobrami Ustanówek i Chojnów). A. procesów o pobicie i kradzieże toczące się między włościanami, pracownikami dóbr, dzierżawcami, arendarzami. Skargi włościan i parobków na złe traktowanie, zmuszanie do pracy i bicie ich przez dozorców, podstarościego, bezprawne zajęcie inwentarza żywego i martwego przez leśnego strażnika i in. Sprawy między małżonkami (żony przeciwko mężom): o pobicia, „o pozostawanie w nieprzyjemnym małżeństwie”. A. procesów o oszczerstwa i zniewagi słowne. Tabele procesów prowadzonych przed sądem patrymonialnym w Nieporęcie.
Inw. kartkowy, Zielińska T., ok. 1950 r.
A. związane z Wilanowem terytorialnie. Korespondencja i inne a. dotyczące spraw kościołów na terenie gminy wilanowskiej oraz nakładanych na nią szarwarków. A. dotyczące obwałowania lewego brzegu Wisły na terenie gminy. Doniesienia o nadużyciach w Urzędzie Gminy Wilanów. Tabela składki szkolnej. A. interesów kościelnych i duchownych. Papiery entrepryzy restauracji kościoła we wsi Służew.
Inw. kartkowy.
Księga protokołów posiedzeń Rady, na których omawiano sprawy: organizowania szkół i ochronek dla dzieci ze wsi z dóbr wilanowskich, otoczenia opieką ubogich chorych, zbierania funduszów dla najbiedniejszej ludności, otwierania sklepów, zajmowania się prośbami rzemieślników narzekających na brak zatrudnienia, pomocy powodzianom, brania dzieci z miasta " na przeżywienie", zorganizowania kwesty pod hasłem "Ratujmu jeńców Polaków" (1918 r.) i in. Zawiadomienia członków R.M.O. o zebraniach Koła Obywatelskiej Opieki nad Dziećmi. Korespondencja R.M.O. z Radą Powiatową Opiekuńczą Powiatu Warszawskiego dotycząca opieki społecznej i spraw organizacyjnych R.M.O. Instrukcje, komunikaty, okólniki. Dokumentacja kontrolna i kasowa dotycząca działalności Rady. Uchwały zjazdu członków instytucji społecznych powiatu warszawskiego. Kontrola instytucji i osób pośredniczących w podziale bonów, żywności, mydła itp. Kontrola indywidualnego rozdawnictwa mąki, żywności suchej, obuwia i opału oraz "gotowizny" mieszkańcom gminy Wilanów. Księga rozliczeń miesięcznych przychodu i rozchodu R.M.O. Wilanów, książki kasowe, inwentarzowe.
Inw. kartkowy, Brańska E. ok. 1950.
Już w czasach Czartoryskich, a później za rządów Izabeli Lubomirskiej na terenie folwarcznym Wilanowa (na północ od oranżerii pałacowej) znajdował się niewielki lazaret, powiększony następnie w 1809 r. przez St. K. Potockiego. Gdy ten skromny lazaret okazał się już niewystarczający Aleksandra i August Potoccy ufundowali nowy szpital pod wezwaniem św. Aleksandra (patrona ich ojca). Budynek szpitala powstał w latach 1845-1847 w wyniku przebudowy przez Henryka Marconiego dawnej oficyny ogrodniczej (przerobionej przez marszałkową Lubomirską na ujeżdżalnię). Uroczyste otwarcie szpitala nastąpiło 4 XII 1847 r. mimo, że chorych przyjmowano już od 1845 r.. W 1857 r. umieszczono tu ochronkę dla dzieci mieszkańców dóbr wilanowskich. Szpital czynny był do końca 1864 r., w wyniku represji władz carskich po upadku powstania styczniowego zamkniętogo.
A. zawierają dok. adm.-gosp. dot. szpitala. Są to m.in.: księga rachunkowa szpitala, wykazy różnych rachunków, księga wydatków i przychodów, dziennik chorych, opisy przebiegu leczenia chorych, recepty chorych leczonych kosztem Potockich, rachunki z wyżywienia. Ponadto w a. znajduje się: projekt lecznicy dla żołnierzy polskich poszkodowanych w czasie wojny rosyjsko-japońskiej (1905) oraz akta gospodarcze szpitala dla żołnierzy armii rosyjskiej prowadzonego w Wilanowie w czasie I wojny światowej (1914-1915).
Inw. kartkowy, Brańska E., ok. 1950.
Znajdują się tu a. dot. Koła Polskiej Macierzy Szkolnej w Wilanowie (lata 1907-1908), Koła Towarzystwa Wpisów Szkolnych i Koło nr 119 w Wilanowie (lata 1908-1909) oraz dokum. dot. Dozoru Szkolnego w gminie Wilanów (lata 1918-1922). Są to protokoły posiedzeń Koła, statuty, regulaminy, okólniki, schematy, rozległa koresp. w sprawach adm. i gosp., księgi główne, dziennik kasowy, a. rachunkowe, sprawozdawcze, dokum. dot. przedstawienia amatorskiego z 28.03.1909 r. zorganizowanego w celu zebrania funduszy na działalność Koła Towarzystwa Wpisów Szkolnych.
Inw. kartkowy, Brańska E., ok. 1950.
Inwentarze, rachunki, dzienniki kasowe, księgi rachunkowe sklepu, książeczki obrachunkowe klientów sklepu. W większości dział ten zawiera dowody kasowe.
Inw. kartkowy
W początkach XIX w. Wilanów przez małżeństwo Aleksandry Lubomirskiej ze Stanisławem Kostką Potockim (1755-1821), prezesem Rady Stanu, stał się centralnym ośrodkiem wielkiego latyfundium Potockich. W skład tego latyfundium, obok kluczy wilanowskiego i nieporęckiego, wchodziły m.in. w zaborze rosyjskim: klucz satanowski odziedziczony przez Aleksandrę Potocką po matce Elżbiecie (Izabeli) z Czartoryskich Lubomirskiej, klucz opatowski w sandomierskiem (sukcesja po Antonim Lubomirskim (ok. 1719-1782), kasztelanie krakowskim) oraz późniejsze nabytki Potockich - dobra Osieck – dawne starostwo w powiecie garwolińskim oraz mniejsze posiadłości w sąsiedztwie Wilanowa (m.in.: Dąbrówka, Wola Piasecka).
A. zarządu dóbr opatowskich Potockich, w tym niektóre a. majątkowe poprzednich właścicieli, w większości a. gospodarcze: inwentarze, dokumentacja obrotu w naturaliach i w gotówce (kasa), ewidencja robocizny, sprawy prac budowlanych, hodowli, gospodarki rolnej, propinacji, a także świadczeń na wojsko i podatków. Ponadto niektóre a. gminy miejskiej w Opatowie, kościołów i sądownictwa patrymonialnego na terenie tych dóbr. Sumariusze akt z XVI-XVIII w. A. prawne dotyczące dzierżawy dóbr opatowskich w całości lub częściowo. A. procesowe, inwentarze dóbr opatowskich i miasta Opatowa, regestry stawów, instruktarze i zarządzenia dworskie dla administracji dóbr opatowskich i dla miasta. Rachunki ekonomiczne, tabele ordynarii, regestry czynszów, raporty prowentowe i propinacyjne, sperandy i sumariusze gosp.-rachunkowe, regestry tygodniowe rzemieślników zatrudnionych w dobrach. Powinności, zadłużenia, „odrobki” chłopskie. Rejestry biercze podatków publicznych miasta Opatowa. Spis szkód i obciążeń poniesionych w związku z konfederacją barską (z lat 1764 – 1772). Przywileje nadane przez Dymitra Korybutowicza Wiśniowieckiego (1681 r.) cechom słodowników, piwowarów, pończoszników i kramarzy w Opatowie. A. wójtowskie w sprawach powództwa (np. chłopa przeciwko mieszczaninowi o pobicie). A. procesowe grodu sandomierskiego. Kontrakty na arendy propinacji i młynów. A. różne żydowskiej gminy wyznaniowej, instruktarz dla starozakonnych opatowskich, regesta kahalne, rejestr całoroczny ekspensy synagogi opatowskiej (XVIII w.). Lustracje dóbr klucza opatowskiego. Allegata kasowe dóbr opatowskich. Spis szkód i obciążeń poniesionych wskutek działań wojennych, przemarszów i stacjonowania wojsk (z lat 1809 – 1817).
Inw. kartkowy.
D. międzyrzeckie były prywatną własnością wielu rodów magnackich m.in.: Sapiehów, Zbarackich, Tęczyńskich, Kiszków, Daniłowiczów, Opalińskich, Lubomirskich, Sieniawskich, Czartoryskich. Od 1844 r. Aleksandra i August Potoccy weszli w jego posiadanie. Międzyrzec był wtedy najludniejszym miastem na Podlasiu. Nowy nabytek został sfinansowany z wpływów ze sprzedaży majątku Kaługi (d. nadwołżańskie). Po uwłaszczeniu obszar dworski liczył prawie 25 tys. hektarów. W 1884 r. majatek przeszedł na Andrzeja Potockiego, który nabył go od Aleksandry Potockiej.
A. adm.-gos. d. z okresu należenia do rodziny Potockich. A. zawierają: regestra folwarków należących do d. międzyrzeckich (Bereza, Danówka, Dołna, Dołhołęka, Drelów, Grabowiec, Halasy, Krzewica, Krzymoszyce, Łóźki, Ostrówki, Przyłuki, Rogoźnica, Tuliłów, Witoroź, Zadworny, Żabce, Żerocin), kontrola, rachunki ekonomiczne, raporty tygodniowe, miesięczne, kwartalne z działalności tych folwarków, tabele pańszczyzny poszczególnych folwarków, inwentarze powinności i czynszów włościan w d. międzyrzeckim, spisy inwentarza żywego i martwego w tych dobrach, rejestry przychodu i rozchodu oraz remanentów w naturaliach, gotówce i robociźnie, raporty ekonomiczne gospodarstwa rolnego, hodowli, młynów i gorzelni w Dołhej, sprawy prac budowlanych, m.in. przy pałacu w Międzyrzecu, raporty i rachunki tamtejszej stacji pocztowej z lat 1856-1858, kontrola wydatków i raporty sprzedaży drewna w d. międzyrzeckich.
Inw. kartkowy, Kazimierski J., kon. 1950 r.
W 1853 r. Aleksandra i August Potoccy zakupili od rodziny Mikorskich d. Słubice w pow. gostyńskim, ich całkowita powierzchnia wynosiła 11 tys. morgów. Znajdował się tam reprezentacyjny pałac, 5 folwarków (Słubice, Jamno, Sielce, Brzyzie, Wólka), lasy, nieużytki a także wsie i kolonie, które zostały uwłaszczone. Kupując d. Słubice , nabyli także kolekcję 220 waz etruskich i bibliotekę Mikorskich. Inwestycja ta okazała się chybiona i już w 1865 r. zmieniła właściciela, którym został Eugeniusz Grzybowski.
A. adm.-gosp. dot. d. Słubice z okresu należenia do Potockich, jest to dok. dot. magazynu, gorzelni, browaru, lasów, propinacji, folwarków: Jamno, Wólka, Słubice, Sielce, Brzyzie, znajdują się tu: rejestry przychodu i rozchodu w naturaliach i gotówce, raporty ekonomiczne z folwarków, magazynu, gorzelni, browaru, lasów i propinacji; kwitariusze, rachunki, dowody kasowe, a. kontrolne np. leśniczego lasów.
Inw. kartkowy, Kazimierski J, kon. 1950 r.
Aleksandra Augustowa Potocka wniosła w posagu dobra położone na Podlasiu (klucz międzyrzecki) i Podolu (dobra teplicko-bubnowickie) oraz dobra nadwołżańskie w cesarstwie rosyjskim. Wdowa po Auguście nie miała dzieci i szukała dziedzica pośród swoich bratanków i siostrzenic. Z dóbr teplicko-sitkowieckich utworzyła w 1875 r. ordynację dla Konstantego Józefa Potockiego (1846-1909) z Peczary.
Akta majątkowe i gospodarcze dóbr teplicko-bubnowieckich, a od 1875 r. ordynacji teplicko-sitkowieckiej, założonej przez Augustową Potocką dla Konstantego Potockiego. Statut ordynacji, inwentarz ruchomości ordynackich, pełnomocnictwa prawne dla zarządu dóbr teplicko-sitkowieckich, kontrakty i deklaracje dzierżawne. Korespondencja administracyjno-gospodarcza zarządu dóbr, raporty ekonomiczne zarządu folwarku Teplik, Pszczelna, Sasza, Załuże, rejestr gospodarczy folwarku Sobolówka, lustracje dóbr teplicko-sitkowieckich, projekty reform gospodarczych. Rejestry i raporty kasy gromadzkiej (głównie dot. obciążenia chłopów państwowymi podatkami i ich zadłużenia wobec dworu), prowentowej, rachunki kas ekonomicznej, nadetatowej i szpitalnej, inwentarz szpitala dworskiego w Tepliku. Inwentarz cieplarni w Sitkowicach, raporty zarządu browaru i gorzelni w Pszczelnej i gorzelni w Sobolówce, rachunki bilansowe fabryki sukna w Tepliku, fabryki świec w dobrach, a. dot. założenia fabryk cukru w Sitkowicach i Sobolówce, rejestry dzierżawy folwarku dóbr teplicko-bubnowieckich. Remanenty dóbr teplicko-bubnowieckich i zwinogrodzkich. Raporty ekonomiczne nadleśnictwa dóbr teplicko-bubnowieckich. Wykazy pomiaru gruntów dworskich w kluczach teplicko-bubnowieckim i sitkowieckim. Budżety, sprawozdania, tabele ordynarii, rejestry gospodarcze i kasowe, korespondencja finansowa starostwa zwinogrodzkiego.
Inw. kartkowy, Brańska E., ok. 1950.
A. adm.-gosp. dot. d. medwińsko-unińskich na Ukrainie (pałac w Turczynowie, cegielnia w Dybnicach, folwarki: Medwin, Poberezka, Dybińce, Dąbrówka, Zofijówka, Muchoidka, Sinica, ferma ostrowiecka, stadnina uzińska, stadniny janiszowieckiej, składu w Rzyszczewie) oraz d. Uzin na Polesiu. Znajdują się tu: etaty pensji i ordynarii, budżety finansowe, sprawozdania finansowe, etaty oficjalistów i służby d. medwińsko-unińskich, rozległa dokum. rachunkowa, dot. gospodarki rolnej, lasów, huty chaniowskiej, składu w Rzyszczewie itp.
Inw. kartkowy, Kazimierski J., kon. 1950 r.
W skład Zarząd nieruchomości Potockich w Warszawie w latach dwudziestych XIX w. wchodziły: pałac na Krakowskim Przedmieściu 415, dwór przy ul.Trębackiej, posesja na Solcu pod nr 2916, gdzie był magazyn drzewno-zbożowy, pałacyk mokotowski (do 1820 r.), jurydyki na Pradze. Administrował nimi początkowo rządca (murgrabia) pałacu wilanowskiego, zależny bezpośrednio od Rządcy Dóbr Komisariatu Wilanowskiego. Posiadłości warszawskie były zaopatrywane we wszystko przez klucz wilanowski. Niektóre obiekty bywały wyodrębnione i zarządzane przez niższych oficjalistów wilanowskich. W latach 30 i 40 XIX w. w miarę oddzielania się administracji wilanowskiej od zarządu centralnego dóbr w Królestwie Polskim, nieruchomości warszawskie Potockich (wtedy już tylko pałac na Krakowskim Przedmieściu) wyszły z zasięgu jej działania, stając się zależnymi od administracji centralnej.
A. zawierają dok. adm.-gosp. dot. nieruchomości w Warszawie należących do Stanisława i Aleksandry Potockich, potem do ich syna Aleksandra, są to urządzenia policyjne i nakazy dot. tych nieruchomości, rozległa koresp. z urzędem municypialnym m. st. Warszawy w sprawach kwaterunkowych, rachunki, koresp. z Administracją Generalną Dóbr i Interesów Aleksandry Potockiej w sprawach adm.-gosp., dok. Kamińskiego rządcy nieruchomości w Warszawie, kwity z dostarczanych produktów do pałacu na Krakowskim Przedmieściu, inwentarz mebli znajdujących się w pałacu, a. tyczące się nowego domu w Warszawie przy ul. Trębackiej, koresp. rachunkowa Imbana Mittmanna pisarza magazynu na Solcu oraz wyciąg hipoteczny posesji przy ul. Solec w Warszawie.
Inw. kartkowy, Brańska E., ok. 1950.
Księgi i raporty kasowe z allegatami dotyczące spłaty obciążeń hipotecznych i podatków z pałacu przy ul. Daniłowiczowskiej nr 14 (nr hip. 617), dawniej Załuskich, należącego wpierw do Ksawerego Pusłowskiego, następnie do Aleksandry Augustowej Potockiej. Akta ogólne, dotyczące sprzedaży placów, podwyższania czynszu mieszkaniowego, filantropii i obciążeń hipotecznych oraz dzierżawy ogrodu pałacowego.
Inw. kartkowy.
Aleksander Potocki był wielbicielem koni, były one prawdziwą pasją jego życia, dążył do podniesienia rasy konia w Polsce. Już w latach 1807-1815 był koniuszym Księstwa Warszawskiego, 15 VI 1815 r. otrzymał nominację na wielkiego koniuszego Korony, w latach 1819 -1832 stanął na czele utworzonej wówczas Dyrekcji Generalnej Stad i Stacji Stadnych Królestwa Polskiego, której podlegało stado rządowe w Janowie ( stadnina w Janowie Podlaskim powstała w 1817 r. w folwarku Wygoda, zgodę na jej powstanie wyraził osobiście car Aleksander I). W lutym 1832 r. został mianowany w. koniuszym dworu cesarskiego, ale już w styczniu 1833 r. otrzymał dymisję. W 1838 r. został przywrócony na to stanowisko. Jako dowód uznania za działalność koniuszego otrzymał Order Orła Białego.
A. dot. urzędowania Aleksandra Potockiego jako wlk. koniuszego dworu rosyjskiego i a. dot. zarządzania rządową stadniną konii w Janowie Podlaskim, są to: etaty przychodu i wydatków na utrzymanie stada rządowego koni, a. dot. hodowli konii, lista osób zatrudnionych w stadninie rządowej w 1838 r., a. dot. wybudowania nowych budynków w stadninie (stajni), a. sprzedaży koni (wykaz koni zakwalifikowanych do licytacji), a. służby i raporty miesięczne zarządu stadniny, sprawozdania z zarządu stadniny, oraz a. rachunkowe.
Inw. kartkowy, Brańska E., ok. 1950.
Protokół z wykonania zapisu testamentowego Aleksandryny Augustowej Potockiej, przeznaczającej w swojej ostatniej woli fundusz 20 000 rubli na wsparcie potrzebującym. Podania i opinie o nich oraz wykazy zakwalifikowanych do otrzymania zapomogi z funduszu. Podania o wsparcie ułożone alfabetycznie, według pierwszej litery nazwiska petenta. Podania wyodrębnione przez wykonawców testamentu Augustowej Potockiej, korespondencja dotycząca wsparć, obliczenia i wykazy petentów, wsparć, referencje i pokwitowania odebrania pieniędzy przez wspomożonych.
Inw. kartkowy.
Franciszek Potocki h. Pilawa (1788-1853) był oficerem Wojska Polskiego, prezesem Komisji Wojewodztwa Mazowieckiego i Heroldii Królestwa Polskiego (od 1850 r.). W 1809 r. odznaczony Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej, w 1833 r. został członkiem Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych, działał także w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynnym. Jego pasją życiową było kolekcjonerstwo, zwłaszcza monet i medali. Do jego zbioru weszły m.in. kolekcje J. U. Niemcewicza, część zbioru Ignacego Łosia. Od 1807 r. żonaty był z Sydonią de Ligne, córką swojej macochy Heleny z Massalskich. Po śmierci żony w 1828 r. ożenił się z Karoliną Koffler
A. Franciszka Potockiego oraz jego kolejnych ż. Sydonii z de Ligne i Karoliny z Kofflerów, obejmujące ich pap. maj., a także niektóre dok. rodzinne Potockich z linii hetmańskiej, głównie dot. ojca Franciszka, Wincentego Potockiego, odnoszące się do d. Brody, Śniatyń, Walewice oraz nieruchomości w Warszawie, Mogilany, Niziny i inne w zaborze rosyjskim i austriackim oraz Wilkowo-Niemieckie w zaborze pruskim. Ponadto występują tu a. postępowania spadkowego po Kazimierzu Sapieże i po rodzinie Massalskich oraz nieliczne pap. Franciszka Potockiego dot. głównie jego pasji czyli zbieractwa i działalności publicznej.
Brak
Jest to zbiór nastepujących szczątków zespołów: a) Zarząd Nieruchomości Branickich w Warszawie. (1900-1927), 5 j.a. Dokumentacja rachunkowa i korespondencja związana z administracją nieruchomości w Warszawie przy ul. Foksal, Nowy Świat, Smolnej, Książęcej i Wiejskiej. b) Papiery Stanisława Rostkowskiego oficjalisty z dóbr ukraińskich, potem pełnomocnika Ksawerego Branickiego, (1876-1887), 1 j.a. Korespondencja prywatna Stanisława Rostkowskiego i jego żony Marii. ) Papiery Kazimierza Przecławskiego kustosza muzeum i biblioteki w pałacu wilanowskim. (1883-1930), 4 j.a. (przeniesiono do Zarządu Pałaców, Muzeum i Parków Wilanowskich, sygn. 205-208). c) Supliki o zasiłki pieniężne składane Augustowi Potockiemu i jego żonie przez różnych. (1858-1861), 4 j.a. d) Rada Opiekuńcza Domu Przytułku Starców i Kalek w Górze Kalwarii. (1841-1864), 16 j.a. Dzienniki korespondencyjne, korespondencje, dokumentacja rachunkowa, projekt urządzenia wnętrz w Przytułku. e) Dom Schronienia NMP dla Upadłych Kobiet w Warszawie. (1859-1862), 7 j.a. Sprawozdanie z działalności, akta rachunkowe. Ponadto księga wpływów i wydatków pieniężnych na utrzymanie dzieci w Zakładzie pod wezwaniem św. Marty w Warszawie. f) Komitet Obywatelski Zapobiegający Klęsce Niedostatku w Powiecie Warszawskim. (1854), 2 j.a. g) Komitet Wsparcia i Pomocy dla Dotkniętych Powodzią Powiślan. (1879), 5 j.a. Protokoły, sprawozdania, wykazy, dokumentacja kasowa, dziennik korespondencyjny i korespondencja. h) Warszawski Komitet Wsparcia dla Dotkniętych Powodzią Sandomierzan. (1880-1881), 6 j.a. Sprawozdania, korespondencje, akta rachunkowe. i) Arcybractwo Nieustającej Czci Najświętszego Sakramentu i Opieki Ubogich Kościołów. (1856-1888), 13 j.a. Sprawozdania, spisy i skorowidze rozdanych aparatów kościelnych, kwity, korespondencje. j) Spółka Prywatna do Nabywania Listów Premiowych Rosyjskiego Ziemielnogo Banka. (1909-1917), 2 j.a. Księga rachunkowa, bilanse. l) Kółka Rolnicze w Powsinie i Wilanowie oraz Koło Młodzieży Wiejskiej w Wilanowie. (1918), 1 j.a. Korespondencja. ł) Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna w Wilanowie. (1918), 1 j.a. Pismo Związku Floriańskiego stwierdzającego założenie Straży w Wilanowie. m) Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe w Wilanowie. (1913-1920), 10 j.a. Sprawozdania, korespondencja, książeczki wkładowe uczestników, akta rachunkowe. n) Komisariat Straży Obywatelskiej Okręgu Wilanów. (1915), 2 j.a. Regulaminy, korespondencja. o) Straż Bezpieczeństwa w Wilanowie. (1918-1919), 1 j.a. Korespondencja. p) Sejmikowa Komisja Statystyczna Gminy Wilanów. (1917), 1 j.a. Formularze zestawienia itp. dotycząca statystyki ziemiopłodów podlagających obowiązkowym dostawom. r) Komisja Wyborcza do Sejmu. Obwód i Gminy Wilanów. (1918-1919), 1 j.a. Pisma i druki dotyczące wyborów.
Inw. kartkowy, Brańska E., ok. 1950